Fais pas ci, fais pas ça
Viens ici, mets toi là
Attention prends pas froid
Ou sinon gare à toi
Mange ta soupe, allez,brosse toi les dents
Touche pas ça, fais dodo
Dis papa, dis maman
Fais pas ci fais pas ça

Fais Pas Ci, Fais Pas Ça, Jacques Dutronc, 1968

Op 26 januari 2012 kreeg Johan Verstraeten, net gepensioneerde leidend ambtenaar van de Rijksdienst voor Kinderbijslag, een Lifetime Achievement Award.
Dit is de laudatio die ik voor hem schreef.

Geachte genodigden maar vooral, Beste Johan,

Toen je afscheid nam citeerde je Arnold Toynbee. “Civilizations die from suicide, not from murder. The same is true for organizations”.
Die constitutionele zelfmoord voltrekt zich even traag als de dood in de opera, maar of het pluche nu van de bonboniére of van de directiezaal is: je weet dat het moment van het einde eraan komt omdat de voorspellende elementen ruimschoots voorhanden zijn. Voor organisaties zijn dat er drie.

Organisaties die ongewild naar de dood smachten houden niet van fouten. Alles en iedereen in de organisatie wordt geëvalueerd op het niet maken van fouten. En dus gaat iedereen vrolijk door met wat er al jaren gedaan wordt en waarvoor er geen sancties vielen. Zo’n organisatie draait in 2012 weinig anders dan in 1992. Toch spijtig dat de wereld verandert. Organisaties die de creativiteit in elk van hun beslissingen inbouwen, tolereren fouten omdat men weet: het is de tol van vernieuwing.
Jij, Johan, maakte niet de fout om geen fouten te durven maken. In een tijd dat governance voor de meeste managers een synoniem was voor au pair, was jij al bezig met interne controle en audit, systemen die je verplichten na te denken of je nog goed bezig bent met je basisopdrachten.

Organisaties die ongewild naar de dood smachten, plooien zich op zichzelf terug. Naar buiten treden is te risicovol. Wat valt er ook te communiceren? We doen toch al jaren hetzelfde? En zoveel klachten zijn er nu ook weer niet. Ten andere, de media zijn niet te vertrouwen en houden zich alleen met negatieve berichtgeving bezig. En sociale media zijn er alleen voor pubergebleven, egogedreven pseudo-leidend ambtenaren die hun stiel niet kennen.
Johan en Bea, jullie waren een rustig communicerend duo. Zonder ze Nutella-gewijze uit te smeren, zag je bij elke publieke outing de socialezekerheidwaarden mooi verweven te voorschijn komen, zelfs bij de meest technische uitleg. “RKW moderniseert voor sociaal zwakkeren” kopte de Tijd in februari 1999.” Zo’n communicatie zegt meer dan 100 laudatio’s.

Organisaties die ongewild naar de dood smachten, zijn ervan overtuigd dat ze uniek zijn. Alleen bij hen komen die processen voor. Natuurlijk is geen enkele Belgische organisatie met hen te vergelijken, laat staan een buitenlandse. Eigenlijk is van niemand iets te leren. Je kan maar beter naar weer naar een expertenvergadering gaan om artikel 3, 2°alininea, sub f, niet te veranderen. Wie zich engageert in internationale organisaties doet dat voor de snoepreisjes.
Voor Johan was binnen- en buitenlands leren, vanzelfsprekend. Die spitse ogen, dat kleine gebaartje van het hoofd dat wat schuin komt te staan en dan dat trage zinnetje: “Ach, ja, en hoe heb je dat gedaan?” Wie Johan kent, heeft het tientallen keren gezien en gehoord.

Het is allemaal, dat weet je meer dan om het even wie, niet zonder gevaar. Wie zijn organisatie levenskrachtig houdt, moet moedig zijn, klare taal spreken – ook tegen anderen dan ondergeschikten – en je moet spiegels voorhouden. Dan creëer je vijanden. Geen nood als die met open vizier de strijd aangaan maar er zijn jammer genoeg ook de Anonieme Achterbaksen, aan wie moeiteloos de steekvlam aangereikt wordt in een Dramademocratie.

Bedankt Johan, voor je inzet, je Engelse humor, je liefde voor de mensen, bedankt dat je zoveel goed deed maar ook dat je fouten durfde maken. Maar op een overheidsfeest als vandaag mag ik je vooral prijzen voor het uitdragen van het belang van de openbare functie. Jij weet dat dit niets maar dan ook niets met ideologie te maken heeft maar alles met beschaving. We zijn dienaren van de beschaving. Civil Servants. Civilizations die from suicide, not from murder. De openbare functie gaat niet ten onder door aanvallen van buiten uit maar omdat we hem onvoldoende uitdragen. Niet defensief, maar door buiten te komen met positieve, enthousiaste verhalen over onze mensen en hun goed tot excellent werk

Je bent zo’n civil servant, Johan.

Wat je nu krijgt komt je gewoon toe.

Dankuwel.