Be ever wonderful, stay as you are

Stay as you are, won’t you stay in your own sweet way

Don’t let the world change your mind

‘Be Ever Wonderful’, Earth, Wind & Fire, All ‘N All, 1977

Ik wist dat grootvader worden niet rimpelloos zou verlopen. Maar dat het zo’n omwenteling zou zijn, daar was ik niet op voorzien. Het kleine meisje is een onuitputtelijke bron van onpeilbare gelukzaligheid en beate verwondering. Maar ze zorgt er ook voor dat ik bijna elke ochtend mijn tablet dreig kapot te slaan na weer een bericht over onze bestaande en niet-bestaande regeringen.

Deze week ging mijn radio bijna aan diggelen toen ik emeritus professor Peter Adriaenssens hoorde zeggen dat in armoede geboren kinderen na één jaar al een achterstand van twee maanden hebben. Het werd er niet beter op toen professor Frank Vandenbroucke uitlegde hoe hij kinderarmoede in België had gemeten. Hij onderzocht de toegang tot 17 items die voor elk kind in Europa als noodzakelijk worden beschouwd. Eet het kind elke dag groenten en fruit? Kan het thuis vriendjes uitnodigen? Kan het deelnemen aan uitstapjes en feesten op school? Leeft het in een behoorlijk verwarmde woning? Een kind leeft gedepriveerd als het gezin zich minstens drie van de 17 items niet kan veroorloven.

Het zijn schrijnende voorbeelden – ik krimp ineen bij de gedachte dat dit mijn kleinkind zou overkomen – die weergeven hoe onbeschoft een uitspraak als ‘armoede is relatief’ wel is. Vandenbroucke moet vaststellen dat 15 procent van onze kinderen in armoede leeft. 12 procent leeft in extreme armoede. Daarmee doen we het slechter dan al onze buurlanden met cijfers als 7 en 9 procent in Nederland, Duitsland en Frankrijk. Toch vindt onze Vlaamse regering een armoedeplan niet nodig. Is dat het warme Vlaanderen waarin mijn kleinkind moet opgroeien?

Hetzelfde Vlaanderen kroont zich tot Fossiel van het Jaar als blijkt dat bij de opstart van de klimaatconferentie in Madrid zijn regering in achterkamers nog snel een klimaatplannetje bijeen gaat puzzelen dat de minimale Europese normen niet haalt. Als planepooler Zuhal Demir zich verlaat op de conferentie meldt, krijgt ze van Ursula von der Leyen en Frans Timmermans te horen dat de normen worden opgetrokken tot wat door alle Europese staten op de Parijse klimaatconferentie is overeengekomen. Demir roept dat ambities haar gestolen kunnen worden en herhaalt tot in den treure ‘haalbaar en betaalbaar’, zoals haar debatfiches voorschrijven. De keffer keft, de Europese karavaan trekt voort. Joke Schauvliege heeft een paar jaar nodig gehad om tot de risee van het milieubeleid uit te groeien. Demir doet het in een paar weken.

Maar misschien woont mijn kleinkind wel in een regio met een werkzaamheidsgraad van 80 procent. Het is een terechte ambitie van de Vlaamse regering, want ook hier doen België en Vlaanderen het minder goed dan alle omringende landen. We moeten inactieven weer aan de slag krijgen. Dat is een moeilijke klus want het is een heterogene groep en die vergt dus diverse aanpakken. Het is nobel om langdurig zieken te willen re-integreren. Maar misschien moet je eerst denken over hoe je ervoor zorgt dat die groep niet uitbreidt. Elk jaar stijgt het ziekteverzuim, en daarmee het aantal langdurig werklozen, zowel in de privésector als bij de overheidsdiensten. Depressie en burn-out tekenen voor de meeste ziektedagen.

Een paar weken geleden zag ik in Moorsele een theatervoorstelling over burn-out. ‘De kanarie in de koolmijn‘ is geen klassiek theater maar een interactieve voorstelling, gespeeld door ‘gewone’ mensen met een burn-outervaring. Het trof me hoeveel onwetendheid bij werkgevers, personeelsdiensten en zelfs dokters en psychologen heerst. Mensen die durven te poneren dat het werk hen te veel wordt, worden aangepord zich te herpakken. Klachten over een slechte werkorganisatie of mistoestanden vallen in dovemansoren. Langdurige afwezigheid is het gevolg. En als het iets beter gaat, volgt voor veel langdurig zieken een fatale genadeslag. Twee op de drie werknemers die na een lange ziekte via een traject van re-integratie toch weer aan het werk kunnen, worden alsnog ontslagen door hun werkgever. Preventie is een Vlaamse materie. Maar in het Vlaamse regeerakkoord vind je niets dat op burn-outpreventie lijkt.

Ik zal mijn kleinkind maar niet vertellen dat de oplossing voor al onze problemen meer Vlaanderen is.

Naschrift

Deze tekst verscheen als column in De Tijd van 14 december 2019.

Video ‘Be Ever Wonderful’