Het is ook geen louter Amerikaanse aberratie. Onze minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) laat via een simpele rondzendbrief het ‘opportuniteitssepot’ verdwijnen bij geweld op politiemensen. Die flagrante inbreuk op de trias politica werd heftig aangeklaagd door rechter Luc Hennart in ‘De Afspraak‘ deze week. Weinigen zullen de betweterige verwaandheid van de man geapprecieerd hebben, maar hij had wel gelijk. Seponeren is het recht van het openbaar ministerie dat niet zomaar door een lage rechtsnorm kan worden weggeveegd. Dat een en ander beslist werd in overleg met de procureurs-generaals maakt de zaak extra bitter. Let wel, ook ik vind geweld tegen politie, en bij uitbreiding, van iedereen die de overheid vertegenwoordigt, onaanvaardbaar. Toen ik nog voorzitter was, legde onze federale overheidsdienst bij iedere geweldpleging of bedreiging tegen iemand van onze sociale inspectie een klacht neer. Maar je zet iets verkeerd niet recht met een verkeerde reactie. Het tweede argument van Hennart sneed al evenveel hout: waarom zou het seponeringsrecht alleen ingedijkt worden bij politiegeweld? ‘Waarom ook niet bij geweld in de familie?’, stelde hij. Ultiem eindig je bij een totale schrapping van het seponeringsrecht uit ons strafwetboek.

Montesquieu werd er in de 265 jaar dat hij in zijn graf ligt al vele keren aan herinnerd hoe belangrijk zijn theorie van de scheiding der machten wel was, al besteedde de filosoof slechts een paar bladzijden van zijn ‘De L’Esprit des Lois’ aan de scheiding der machten, zoals Hendrik Vuye opmerkte in een nog steeds relevant opiniestuk, dat in De Morgen verscheen, enkele dagen na de val van de regering-Leterme wegens vermoedens van druk op rechters vanuit het kabinet van de premier. Vuye wees er fijntjes op dat er in België al eerder sprake was van een vermenging der machten. ‘Magistraten worden gedetacheerd naar ministeriële kabinetten of zetelen in allerhande werkgroepen opgericht door de uitvoerende macht. Cabinetards schoppen het weleens tot in de Raad van State of worden rechter in het Grondwettelijk Hof.’

Tot voor enkele decennia besliste de minister van Justitie over benoemingen en bevorderingen van magistraten. Natuurlijk ging daaraan een langdurige machtsstrijd tussen de regeringspartijen vooraf en was er een vermoeden van partijdigheid bij iedere uitspraak van een rechter met een gekend politiek kleurtje. Na de affaire-Dutroux kwam er gelukkig de Hoge Raad voor de Justitie en werden rechters op een objectieve basis benoemd en bevorderd.

Dat mooie principe van de scheiding der machten geldt echter niet voor de aanstelling voor de staatsraden van de Raad van State en voor de rechters van het Grondwettelijk Hof. Door de potsierlijke vertoning rond de (niet)aanstelling van Zakia Khattabi (Ecolo) in de Senaat ging men te snel voorbij aan de vraag waarom dat soort aanstellingen niet op een objectieve manier kan gebeuren, zoals het een fatsoenlijke rechtstaat betaamt.  Ons Grondwettelijk Hof kan je bezwaarlijk een ‘gouvernement des juges’ noemen, zoals zijn Amerikaanse tegenvoeter, die het beleid inzake gelijke kansen, abortus of vrije wapendracht kan bepalen, maar de manier waarop u grondwettelijk rechter wordt, is in beide landen in wezen identiek, en mag juridisch en maatschappelijk als onwenselijk worden omschreven. Nu Ecolo zich verzet tegen de benoeming van Danny Pieters (N-VA) bij het Grondwettelijk Hof, zonder twijfel pasmunt voor de niet aanstelling van Khattabi, wordt de partijpolitieke benoeming van onze hoogste rechters hopelijk (weer) in vraag gesteld.

Jammer genoeg geeft Europa ons niet het goede voorbeeld. Europa dreigt Polen en Hongarije te straffen voor hun inbreuken op fundamentele rechtswaarden. In ‘Nieuwe Feiten‘ betreurde oud-Europees commissaris Karel De Gucht dat die sancties door politici worden bepaald. ‘Het hoort het Europees Hof Van Justitie toe om vast te stellen dat een land de uitvoering van het Europees recht niet respecteert. En pas na zo’n arrest kan ook een politieke sanctie volgen’, poneert hij terecht. In de Parijse Saint-Sulpicekerk draait iemand zich onbehaaglijk om in zijn nederige graf.

Naschrift

Deze tekst verscheen in de tijd van 28 november 2020.

Video Politician

Over de flamboyante rechter Luc Hennart

Artikel De tijd over seponeringsverbod.

Persbericht openbaar ministerie.

Over seponeren.

“Rechtscolleges en politiek kunnen maar behoorlijk functioneren als ze geloofwaardig zijn” – Vuye & Wouters

Warning: als je allergisch bent voor juridische zaken, lees onderstaande niet!