But nicotine slaves are all the same
At a pettin’ party or a poker game
Everything gotta stop while they have a cigarette

Smoke! Smoke! Smoke! (That Cigarette), Tex Williams, Smoke That Cigarette (Pleasure to Burn), 1960

Rokende Waalse ambtenaren moeten eerst langs de prikklok. Het was dé nieuwstopic op maandag 3 oktober. ’s Anderendaags bleek uit de overzichten in de kwaliteitskranten dat dit de regel is bij de meeste overheden en privéorganisaties. En geheid volgt dan, in alle media, het debat over wat wel en niet mag tijdens de kantooruren, zoals het eerder ook al het geval was bij de discussie over lang Wc-bezoek, je facebookprofiel aanpassen en je moeder bellen tijdens de kantooruren.
Onmiddellijk waren er de heftige reacties op Twitter. De voorstanders kunnen het best getypeerd worden door de tweet van Frank Van Orshoven: “… Buiten roken is niet werken. Niet werken is geen loon. Correcte benadering, ook naar niet-rokers”.
Beter kan het Tayloriaanse denken over arbeid niet samengevat worden: de werkgever betaalt een werknemer om een aantal uren te werken en dat heeft hem het recht om te controleren of er tijdens die uren werkelijk gewerkt is.
Zo’n systeem functioneert perfect voor werknemers aan de lopende band. Als je 8 uur aan de band staat en de band stokt niet omdat je niet of te traag werkt, dan is alles O.K. Alhoewel, perfect… je moet dus niet alleen de uren controleren maar ook de band.
Zo’n systeem functioneert perfect voor werknemers aan de receptie of voor verkopers in een winkel. Ze moeten er zijn tijdens de openingsuren en als er een bezoeker/klant komt, moeten ze die helpen. Alhoewel perfect, je moet wel nagaan of de bezoeker/klant wel geholpen werd en of dat professioneel en beleefd gebeurde.
Zo’n systeem disfunctioneert geheel wanneer het gaat over kenniswerkers in de breedste betekenis van het woord, zeg maar iedereen die werkt aan een computer. Als die mensen er 8 uur zijn, kunnen ze perfect al die uren niet gewerkt hebben en de werkgever zal er geen flauw benul van hebben. Eigenlijk is er maar één mogelijkheid om dit te controleren. Je neemt telkens een tweede werknemer in dienst, die over de schouder van de eerste kijkt en controleert of hij wel werkt.
Nu, zal je zeggen, zo’n werknemers kan dat geen dagen doen want dan zal de werkgever wel zien dat hij geen output/resultaten heeft.
Juist, maar waarom controleer je dan niet direct op resultaten in plaats van op de tijd?
Dat is ook mijn antwoord aan Geert Mareels, die twitterde: ” … het zijn niet altijd de meest hardwerkende ambtenaren die een half uur gaan roken.”
Kan best zijn, maar je kiest als evaluatiesysteem toch niet voor dit soort vage indicaties? Organisaties die efficiënt willen werken, hebben systemen waarmee heel duidelijk en objectief meetbaar vastgelegd wordt wat van iedere werknemer verwacht wordt.
Het is verrassend hoe weinig organisaties, publiek én privé, dat doen. Het denken over wat je echt van je werknemer verwacht, begint meestal pas wanneer men overweegt om de prikklok af te schaffen of om de werknemers thuis te laten werken. En dikwijls krijg je dan erg halfslachtige oplossingen. Laatst hoorde ik van een administratie waar je de dag vòòr de thuiswerkdag, een lang document moet invullen: wanneer ga je werken, aan welke dossiers ga je werken, enz.. En alles wordt de dag erop gedetailleerd gecontroleerd. Al eens nagegaan wat al die controles kosten? Maar als je op het bureau blijft, hoeft je helemaal niet te declareren wat je allemaal gaat doen. “Want als mijn mensen er zijn, dan weet ik zeker dat ze werken”. Dream on, oude werkgevers.
Zeker, het is hard werk om voor en met elk van je medewerkers te bepalen welke resultaten, uitgedrukt in kwantiteit, kwaliteit, tijd en gedrag, er verwacht worden. Maar het is het enige wat je kan doen, want de prikklok kan je dat niet vertellen. De prikklok vertelt enkel welke mensen gepointeerd hebben. Point.
En ben je zo zeker dat de prikklok bij de Waalse administraties kan vaststellen dat die buiten rokende ambtenaar niet werkt? Zou het niet kunnen dat die man of vrouw op dat moment hét idee krijgt voor een probleem dat je administratie al jaren teistert? Ik vraag het constant aan de vele schitterende ambtenaren op onze FOD die me een magnifiek idee toeschuiven: hoe ben je daarop gekomen? Heel zelden, blijkt, aan een saai bureau of rond een vergadertafel. Maar die flits komt tijdens een leuke lunch met een paar collega’s of tijdens de paar rondjes rond de vijver. En ja, er zijn mensen die ongemeen creatief worden met een sigaret. Ideeën komen er niet bij afroep maar wanneer je ontspannen bent.
Maar toch acht ik de kans dat bij die buiten rokende Waalse ambtenaar een enorm vernieuwend idee ontspruit, erg klein. Niet omdat hij rookt, Waals is of ambtenaar maar omdat hij werkt bij een organisatie die hem niet respecteert, die hem controleert, die hem behandelt als een kleuter. Waarom zou die werknemer zijn hersens breken voor een werkgever die in hem enkel een loonslaaf ziet en niet een mens die zoals iedereen waardering wenst? Denken werkgevers van dit soort organisaties/bedrijven écht dat hun mensen ooit iets positief zeggen over hun organisatie/bedrijf? Gelukkig voor die werkgevers kunnen die werknemers hun gevoelens over hun organisatie niet kwijt op de sociale media. Want daar mogen ze niet op. Ze moeten verdorie werken tijdens de werkuren!