• 

We need a new broom

To sweep it all clean

We need a beat boom

We need a new scheme

‘New Broom’, Mr. Partridge (Andy Partridge, XTC), Take Away/The Lure Of Salvage, 1980

Stavros Kelepouris, de Wetstraatspecialist van De Morgen, tweette deze week dat ik het wel zal appreciëren dat het woord redesign geen enkele keer in het regeerakkoord voorkomt. Meer zelfs, beste Stavros, ik mocht met plezier vaststellen dat voor de eerste keer in twintig jaar geen wens voor een efficiënte overheid wordt uitgesproken.

En met Petra De Sutter (Groen) als minister van Ambtenarenzaken wordt naar alle waarschijnlijkheid gekozen voor een rustige en intelligente aanpak, voor een decent overleg met overheidsmanagers en voor een langeretermijnvisie. Dat zouden top- en andere ambtenaren na jaren van top-downbesluitvorming en misprijzen zonder twijfel erg smaken.

De Sutter heeft, blijkt na een vluchtige lezing van het regeerakkoord, zeer veel manoeuvreerruimte bij het bepalen van haar doelstellingen. Buiten dooddoeners als ‘de overheidsdiensten worden gemoderniseerd, gedigitaliseerd, gediversifieerd en vervrouwelijkt’ is het met een vergrootglas zoeken naar enige visie op hoe een ambtenarenapparaat er zou moeten uitzien in 2030.In het regeerakkoord is het met een vergrootglas zoeken naar enige visie op hoe een ambtenaren- apparaat er zou moeten uitzien in 2030.Deel op Twitter

‘De huidige crisis heeft ons geleerd dat een performant functionerende overheid van cruciaal belang is’, luidt de beloftevolle intro van het hoofdstuk ‘Overheid en ambtenarenzaken’. Daarna zou je een beschrijving van de toekomstige rol van de federale ambtenarij verwachten, of minstens een aanzet tot een oefening om die te verwoorden. Maar wat volgt, is ‘Daarom is de afbouw van de administratieve lasten voor de burger en de ondernemingen van primordiaal belang, o.a. door de digitale dienstverlening te verbeteren, het ontsluiten en het verder ontwikkelen van e-governmenttoepassingen, en het implementeren van snellere vergunningsprocedures en smart contracts met respect voor de wetgeving inzake overheidsopdrachten’. Natuurlijk moeten die dingen gebeuren, maar je kan het bezwaarlijk een visionair project noemen.

Anekdoten

Het werkstuk staat bol van goede ideetjes die jammer genoeg tot anekdoten van de res publica moeten worden gerekend. Ik ben opgetogen dat de regering de toekenning van de uitkeringen voor personen met een handicap zal moderniseren en het is goed dat de regering de functie en voorwaarden van de artsen in de federale overheidsdiensten zal evalueren en harmoniseren, maar moet dat echt in een regeerakkoord?

De Sutter wordt dus niet gehinderd door het regeerakkoord bij het uitwerken van een visie op het ambtelijk bestel, maar ze is natuurlijk alleen bevoegd voor ambtenarenzaken. Ze is geen minister met volheid van bevoegdheden voor de overheid. Ze zal, net als haar voorgangers, elk jaar opnieuw moeten smeken bij de staatssecretaris voor Begroting om de middelen voor haar verbeterplannen, om ze bij de eerste begrotingscontrole alweer geschrapt te zien.

Ze zal weken moeten onderhandelen met de staatssecretaris voor Digitalisering om een plan Administratie 3.0 erdoor te krijgen. Om dan met volle moed de minister bevoegd voor de Regie der Gebouwen te overtuigen van de afbouw van kantoorruimte van de overheidsdiensten waar thuiswerken de norm is geworden.Hopelijk begint Petra De Sutter niet aan een chasse-patateredesign van de overheid.Deel op Twitter

Het is niet echt bemoedigend voor een nieuwe minister, maar als ze het vertrouwen wint van het college van topambtenaren kan ze ondanks die hinderpalen een mooi parcours uitbouwen. Nieuwe bezems vegen schoon, maar oude bezems kennen alle hoeken en gaten.

Hopelijk begint De Sutter niet aan een chasse-patateredesign. Het woord mag dan wel niet opduiken in het document, het ruikt er erg naar wanneer het gewag maakt van ‘een vereenvoudigde structuur, met een rationalisering van onder meer het aantal instellingen’. Het gevaar dat er weer, zonder rekening te houden met bedrijfsprocessen en -culturen, fusies worden uitgedacht die voorspelbaar tot mindere prestaties en hogere staatsuitgaven leiden, is niet denkbeeldig. Voor je het weet, goochelt men weer met de term ‘schaalvoordelen’.

Ik raad minister De Sutter aan de hoofdstukken over fusies in Geert Noels’ boek ‘Gigantisme’ te (her)lezen. Spoiler alert: als er al schaalvoordelen zijn, dan wegen ze niet op tegen alle nadelen en kosten die fusies veroorzaken.

Naschrift

Deze tekst verscheen als column in De Tijd van 3 oktober 2020.

Video New Broom