How Many For How Long?
(Morphadic Bliss Mix, Instrumental)

 
All India Radio, Permanent Evolutions, 2005.




Sommige mensen, zelfs slimme, komen nog steeds aandraven met “Door de vergrijzing gaan de volgende 10 jaar veel ambtenaren op pensioen. Het volstaat om die niet te vervangen” (DM 30/11/2009). Geert Noels heeft over veel zaken bijzonder zinnige ideeën maar hij heeft zijn facts and figures over de federale administratie niet echt bijgehouden, vrees ik, want dan zou hij weten dat het letterlijk vervangen van ambtenaren de uitzondering is bij nagenoeg alle administraties. Hij, en jammer genoeg, is hij niet de enige, gaat er nog steeds van uit dat “klerken” nog steeds door “klerken” vervangen worden. De werkelijkheid is totaal anders.

Tot voor 10 jaar waren meer dan zestig procent van de ambtenaren niet hooggeschoold. Het is dus logisch dat de meeste ambtenaren die nu en de volgende jaren met pensioen gaan in heel hoge mate laaggeschoolden zijn. Door digitalisering en procesvereenvoudiging zijn er veel minder laaggeschoolden nodig. Maar er zijn wel meer hooggeschoolden nodig dan vroeger, onder meer omdat FOD’s een grote opdracht van beleidsvoorbereiding hebben. In onze FOD zijn de laatste jaren drie laaggeschoolden vervangen door één hooggeschoolde. Zo komt het dat er in onze FOD de laatste drie jaar 100 mensen minder in dienst zijn, maar dat we nog evenveel kredieten nodig hebben.

Er zullen minder ambtenaren zijn maar het blijft evenveel kosten. Dit is dus een slecht verhaal voor oud-Links én voor oud-Rechts.  Je ziet het steeds in deze discussie: de “vervanging” van gepensioneerde ambtenaren wordt verward met de besteding van de “vrijgekomen” kredieten. En de FOD’s hebben die kredieten nodig om de mensen aan te trekken die broodnodig zijn voor de dienstverlening. Want we krijgen – terecht, want het is crisis voor iedereen – geen extra middelen. Ons grootste probleem is dat we geen ambtenaren die niet of minder nodig zijn, kunnen buitenwerken en zo marge voor nieuwe aanwervingen creëren, zoals de privésector dat wel kan doen. Overheden hebben ook geen brugpensioensystemen, waardoor ze anderen kunnen laten betalen voor hun sociaal passief. Het kan niet omwille van de vastheid van betrekking. Maar we willen het ook niet. Je gooit toch geen mensen buiten die al jaren hun werk goed doen?

En och ja, ze zullen nog wel bestaan, die administraties die gepensioneerde ambtenaren stelselmatig vervangen. Eenvoudig, gooi de topambtenaar van die administraties dan toch buiten. En wil je een eenvoudig middeltje om te zien waar dit gebeurt? De trend die hierboven aangeduid wordt, zorgt ervoor dat het aantal niveau A’s en B’s groeit en de C’s en D’s dalen. Zoek eens op, die administraties waar het aantal ambtenaren van niveau C’s nog groeien. En bekijk meteen eens of het wel nodig is. Wedden dat het om diensten gaat die niet gedigitaliseerd zijn en waar mensen nog rondzeulen met honderden papiertjes? Ziedaar een gemakkelijke en tegelijk verstandige besparing.

 Maar de grote besparingen kun je hier niet maken door lineaire besparingen. Zoals één op de drie ambtenaren niet vervangen.

Je kunt wel verstandige besparingen doen door processtroomlijning. Daar heb ik het over in de blog “Hoe kan de overheid verstandig besparen?” http://tinyurl.com/6xss3nc

In onze FOD werken, objectief, de meest tevreden federale ambtenaren. Objectief omdat ze het zeggen, maar ook omdat ze het tonen door (a) niet weg te gaan en (b) hun pensioen met 2 tot 3 jaar uit te stellen. Fantastisch zal u zeggen want we moeten mensen toch langer in dienst houden om de negatieve vergrijzingsgevolgen tegen te gaan. Ja, maar onze organisatie moet wel op drie jaar 2.2% besparen op de personeelskredieten wat staat voor één derde van de mensen die federaal “gemiddeld” op pensioen gaan. Dat is goed voor administraties waar mensen vroeg of gemiddeld op pensioen gaan – meestal slechte administraties met ontevreden ambtenaren – maar bij ons gaan slechts 0,7% op pensioen. Wij kunnen de volgende drie jaar niemand in dienst nemen. Sommige departementen krijgen hun kredieten niet op. Lineaire besparingen zorgen ervoor dat goed management afgestraft wordt. Ja, ik blijf het herhalen.

 Overigens, en geheel terzijde, er komen niet meer ambtenaren omdat topambtenaren dat beslissen. Er komen meer ambtenaren omdat ministers dat beslissen. Zullen we eens onderzoeken waar er globaal ambtenaren zijn bijgekomen de afgelopen jaren? Ik heb het aanvoelen dat het om de minder goed presterende administraties gaat. Nog dikwijls denkt men dat diensten alleen maar beter kunnen werken door ze met extra (personeels-)kredieten te voorzien. Soms is dat zo, meestal niet. Maar als het een wet van Meden en Perzen wordt, krijg je wel een zeer eigenaardig beloningsbeleid: wie slecht werkt, krijgt lekkers. Wie goed werkt, krijgt van de roe.

Hoe moet je dan wel verstandig saneren? Come and see next episode/blog.

PS: Een van die slimme mensen die met het niet-vervangen idee kwam, was Geert Noels Naar aanleiding van deze blog kwam er een interessante twitterdialoog tot stand. “Mijn talk in 2011 is investeren in ambtenaren, ook hun tools (ICT), en hogere competenties aanwerven” stelt hij waarmee hij nog eens bewijst dat allen domme mensen niet veranderen van idee en het vooral intelligente mensen zijn die het wel doen.