Smile though your heart is aching
Smile even though it’s breaking.
When there are clouds in the sky
You’ll get by.
If you smile through your fear and sorrow
Smile and maybe tomorrow
You’ll see the sun come shining through for you
Light up your face with gladness
Hide every trace of sadness.
Although a tear may be ever so near
That’s the time you must keep on trying
Smile, what’s the use of crying.
You’ll find that life is still worthwhile
If you just smile.
.

Smile, Madeleine Peyroux, Half The Perfect-World, 2006
Smile, Nat King Cole, Ballads Of The Day, 1958
Smile, Sonny Criss, Portrait Of Sonny Criss, 1967
Smile, Charito, Affair To Remember, 2012
Smile, McCoy Tyner, Prelude And Sonata, 1994
Smile, Marilyn Scott, Nightcap, 2004
Smile, Melissa Stylianou, Silent Movie, 2012
Smile, Sun Ra, Nuclear War, 1982
Smile, Jacky Terrasson, Smile, 2002
Smile, Ulf Wakenius, Tokyo Blue, 2003
Smile, Jessica Pilnäs, Norma Deloris Egstrom – A Tribute To Peggy Lee, 2012
Smile, Tony Bennett & Barbra Streisand, Duets – An American Classic, 2006
Smile, Biréli Lagrène, Standards, 1992
Smile, Dexter Gordon, Dexter Calling, 1961
Smile, Enrico Rava, On The Dance Floor, 2012
Smile, Arturo Sandoval, A Time For Love, 2010
Smile, Monty Alexander, Live At Maybeck Recital Hall – Volume 40, 1995
Smile, Brad Mehldau, Anything Goes, 2004
Smile, Chick Corea, Expressions, 1993

En vooral van de auteur:
Smile, Charlie Chaplin, Modern Times, 1936

Kijk eens hoe trots Frankietje was met zijn nieuwe schoentjes, gemaakt door de man naast hem, Jules Van Massenhove, mijn Peppee en schoenmaker te Zerkegem. En schoenmaker mag je letterlijk nemen. Van nagenoeg iedere Zerkegemnaar stonden op metershoge rekken honderden handgemaakte houten mals. Úren heb ik daarmee gespeeld, zittend tussen de enorme benen van mijn Peppee, die hoog boven mij weer een perfect zittende schoen van zijn leest haalde. Soms neuriede ik mee met hem want hij zong de ganse dag door, zo hard dat ze het aan de overkant van de straat konden horen. Dat wist ik zeker want daar woonde mijn Peetje, de beenhouwer van Zerkegem. Mijn papa is het niet ver gaan zoeken.
Maar als mijn Peppee niet zong, dan vertelde hij me van alles, maar vooral over De Grote Oorlog. Omdat mijn papa me had gezegd dat Peppee in WOI gevochten had, vroeg ik er hem naar. Het werd een dagelijks ritueel. Als 16-jarige in 1914 vrijwillig aangemeld om zijn vaderland te verdedigen. Het werd vier jaar loopgraaf, in het slijk, tussen de ratten. Een week had een dode kameraad naast hem gelegen. De loopgraaf was onbereikbaar voor de medische post. Dagenlang was er geen schot gevallen en Kamiel had gelachen: “Ik denk dat ze weg zijn”. Hij sloeg het kijkgat open en kreeg een kogel tussen de ogen. Met Kamiel was Peppee de enige overlevende van het bataljon dat in één van de vele totaal krankzinnige offensieven gejaagd werd om drie meter in te nemen op de vijand. Diarree was hun redding geweest. Peppee en zijn maat waren zo verzwakt dat ze zelfs niet recht kwamen. Peppee zijn darmen waren al nooit goed geweest. Peppee’s makkers werden onmiddellijk geveld door het nieuwe wapen van den Duits, een mitrailleur. Sommigen vielen ruggelings terug in de loopgraaf.

Psychologische opvang was er natuurlijk niet. Nadat Kamiel eindelijk was weggehaald, kreeg Peppee een dubbele portie jenever. Dat maakte hem alleen maar banger want je kreeg altijd een dubbele portie vlak vóór het bevel tot aanval. Nog geen week later viel er een mosterdgasbom in de loopgraaf. Peppee was niet dood maar wel blind. Maandenlang dacht Peppee dat hij nooit meer zou zien. Niemand in het Noord-Franse noodziekenhuis vertelde hem iets. Ook Marie niet, de enige verpleegster die Vlaams sprak, maar ze gaf hem wel iedere avond een zoen. Op het voorhoofd, weliswaar. Marie was beeldschoon kon Peppee zes maanden later vaststellen, toen zijn zicht terugkwam. De dag dat hij terug naar de loopgraven moest viel een verkeerd afgeschoten “niet-vijandige bom” op een door de velden fietsende Marie. Toen een paar maanden later de oorlog voorbij was, voelde Peppee geen spatje vreugde. Hij tramde naar Aartrijke waar zijn ouders hem niet meer herkenden, het jongetjes was een beer van een vent geworden. Ze dachten dat hij een bedrieger was – het bataljon was helemaal uitgemoord, hadden ze gehoord – en hij moest een week in schuren bij de boeren slapen. Nog altijd weet ik niet hoe het goed kwam.

“Ga nooit naar het leger.”, fluisterde Peppee me toe. Door hem werd ik later gewetenbezwaarde (voor de jongeren: een periode van verlengde minderjarigheid in een progressief jongemannenleven tussen 1969 en 1993). Peppee stierf toen ik 12 was, darmkanker. Maar er zit veel Peppee in mij. Daarom geef ik gul voor Syrië, voor die duizenden 16-jarige oorlogsvrijwilligers voor wie ik vurig hoop dat ze ooit zo’n fantastische Peppee kunnen worden als Jules, de schoenmaker van Zerkegem.

Deze blog verscheen als column in De Tijd van 18 mei 2013.