Why my dreams never came true
Is it because I’m black?
Something is holding me back
Is it because I’m black?

Is It Because I’m Black?, Syl Johnson, Single, 1968

Exact 40 jaar later nam Syleena een even pakkende versie van haar vaders meesterwerk op.

Is It Because I’m Black?, Syleena Johnson, Chapter 4 – Labor Pains, 2008

Geen enkele onder-de-achttienjarige durft zich dezer dagen nog naar het centrum van de stad begeven. Overal worden ze er geconfronteerd met de triomfalistische slogan “Terug Naar School!”. Dat gevoel van onmetelijke rust in de oase van nooit eindigende vakantie wordt direct met diabolisch genoegen de grond in geboord. Ik kan het weten. Je kan het je natuurlijk moeilijk voorstellen maar ook ik heb de eerste jaren van mijn leven als kind doorgebracht. Dat ijselijke “Terug Naar School!” is zonder twijfel door een briljante marketeer bedacht, maar ik vermoedde achter die reusachtige affiches obsceen grimlachende leerkrachten die niet meer konden wachten om ons urenlang in amechtige banken te prangen teneinde ons op een totaal oninteressante manier dingen bij te brengen die niets met de essentie van het leven te maken hadden, zoals de Rolling Stones om maar iets te zeggen.

Maar nu weet ik dat ook de leraars met zweet in de handen die eerste schooldag voor zich zien opdoemen. Ze weten dat geen enkele leerling hen nog serieus neemt. Het zijn immers allemaal racisten. We hebben het van geen vreemden. Een Gentse doctorandus kon nog net voor hij aan de publicatiedruk en de academische concurrentieoorlog ten onder ging, een proefschrift afscheiden waarin hij zonder veel poespas de schuld van het mislukken van allochtonen aan het discriminatoire gedrag van leerkrachten toeschrijft. Ja, er schortte ook iets aan de cultuur van allochtonen die sneller aan het werk willen maar dat lag dan weer aan de racistische aanwerfpolitiek van werkgevers die toch geen interesse hebben in hun diploma’s.

Al in de late jaren zestig laaide diezelfde discussie huizenhoog op in de Verenigde Staten. Men was er heftig van overtuigd dat nadat de hatelijk schoolsegregatie was afgeschaft, ook niet-blanke kinderen alle kansen zouden hebben. Maar algauw bleek dat kinderen, die toen nog zwart waren en niet Afro-Amerikaans, het veel slechter deden op school en later geen job vonden. Ook toen wees onderzoek discriminatie door blanke leraars en jobrecruters als oorzaak aan. Het woord “racisme” was niet van de lucht. Maar toen men die zogezegde racisten diepgaand ondervroeg vond men vooral grote tegenstanders van racisme. Velen hadden meegestapt in de Mars op Washington en vonden de “I have a dream”-speech het mooiste wat ze in het leven hadden meegemaakt. Aan de Harvard-universiteit ging men aan het testen en daaruit bleek dat alle blanken, los van hun rationele mening, een automatische voorkeur hebben voor een lichte huidskleur en dat dit onbewust doorsijpelt in hun gedrag. En even onbewust discrimineren we tussen man en vrouw, hetero en homo, oud en jong en dik en dun.
Racisme is niet relatief maar de idee dat we zo’n enorm rationele wezens zijn is dat zonder twijfel wel.

Wil je je onbewuste voorkeuren kennen? Surf naar https://implicit.harvard.edu/implicit/belgium/

Malcolm Gladwell beschrijft in Blink, The Power Of Thinking Without Thinking (slecht vertaald als Intuïtie)hoe snel en subjectief we wel oordelen.

Deze mening verscheen het eerst in De Standaard Avond van donderdag 22 augustus 2013.
De schitterende titel is bedacht door Bart T’Jampens, die instaat voor de opiniepagina’s van De Standaard.