Telefoon, wonder der techniek
Telefoon, doos vol mechaniek
Telefoon, dat is de moderne tijd
De gelukkige bezitter wordt door de rest bereikt
Telefoon, onmisbaar object
Inderdaad, ge wordt genekt

Telefoon, De Kommeniste, Wonder der Techniek-EP, 1979

Als je de kranten van de laatste weken mag geloven is constante bereikbaarheid de grootste gruwel van deze tijd. En dat komt allemaal door het Nieuwe Werken. Laat ons wel wezen, bazen die vinden dat iedereen altijd en onmiddellijk moet reageren op mails, sms’jes en mailboxberichtjes zijn niet alleen moreel verwerpelijk maar ook hopeloos onprofessioneel. Steeds meer werkgevers maken deze analyse, maar sommigen nemen de verkeerde maatregelen. Volkswagen en BMW, niet toevallig Duitsers, gooien hun digitaal systeem plat na de kantooruren. Sommige vakbondsmensen vinden dit de beste beslissing van de 21e eeuw en willen dan in één beweging ook weer terug naar 9 to 5 en de prikklok.

Met een rapport van het Britse Statistiekbureau in de hand durf ik te poneren dat ze dwalen. Voor de meeste mensen is niet totale bereikbaarheid maar pendelen de grootste dagmerrie. “Pendelaars zijn minder tevreden over hun leven dan thuiswerkers en vinden hun job ook minder waardevol”, is de veelzeggende conclusie.

En ook voor de niet-pendelaars is er een pregnantere dagmerrie dan bereikbaar zijn: de afstemming tussen hun persoonlijk leven en hun job. En dat komt niet omdat we nu meer werken dan vroeger. Lees er de studies van Mark Elchardus over na en wat blijkt? Nog nooit werkten we gemiddeld zo weinig uren per dag. Het probleem is eerder dat we zo veel willen doen buiten het werk. Erger, we willen veel van die dingen doen tijdens de kantooruren. Ik vrees dat veel welmenende werkgevers hierop met een Duitse reflex zullen reageren en er systemen voor uitdenken. Terwijl geen enkel systeem kan tegemoetkomen aan de tijdsbestedingswensen van mensen. De tijdsnoden verschillen van mens tot mens en ze veranderen ook constant. Je kroost eist je op andere uren en dagen op als ze pas geboren, 4 jaar, 12 jaar, 18 jaar, 23 of 30 jaar oud zijn. En als ze 35 jaar oud zijn, wil je misschien wel op donderdagnamiddag petanque spelen bij je vrienden die al met pensioen zijn.

Want jawel hoor, werkgever, je werknemer vindt zijn familie belangrijker dan jouw bedrijf, als zal hij dat natuurlijk nooit openlijk zeggen. Maar je ziet wel dat ze snel bij hun beste vriendin willen zijn als die het bericht van borstkanker kreeg of bij hun pa wanneer zijn collega’s hem bij zijn pensioengang uitwuiven. Als je dat allemaal systemisch in aanvragen en toestemmingen wil stoppen moet je over een reusachtige personeelsdienst beschikken. En dan nog zullen je mensen het paternalistisch vinden. Ze willen regisseur zijn van een leven waarvan het script constant wijzigt. Er is maar één oplossing en dat is plaats- en tijdsonafhankelijk werken.

“Het belangrijkste is dat het werk gedaan wordt, niet wanneer”, zegt men ook bij BMW. Maar wel tijdens de kantooruren? Ik ben te simpel om dat te begrijpen. Eigenlijk zeggen ze “Het belangrijkste is dat het werk gedaan wordt, niet waar het gebeurt”, met andere woorden: thuiswerken is mogelijk. In zo’n systemen is op kantoor werken de gevangenis en thuiswerken de enkelband. Om de kwelduivel van het constant bereikbaar zijn te knevelen dringt men zijn mensen de dagmerrie van een onmogelijk persoonlijk leven op.

Dat probleem van bereikbaar zijn heeft niets te maken met plaats- en tijdsonafhankelijk werken, maar met de bedrijfscultuur. In een hiërarchische cultuur willen bazen onmiddellijk een antwoord op al hun vragen. In de meeste gevallen niet omdat het nodig is maar omdat ze baas zijn. Het komt voor in bedrijven waar men thuiswerkt én in bedrijven waar men 9 to 5 werkt. Zonder fout zijn het bedrijven met de impliciete overtuiging dat je de bedrijfsresultaten het best bereikt door je werknemers op te jagen. Rekening houden met hun leven en hun familie is iets voor verliezers.

In zulke bedrijven zijn er zonder twijfel open space kantoren. Niet omdat het beter is voor de werknemers maar omdat het goedkoper is. Het is een omgeving waarin iedereen om de 12 minuten gestoord wordt, zoals neuro-psychiater Theo Compernolle terecht stelt. Je ziet het verschil niet met hall 44-46 in Brussels Airport. Dat soort bedrijven vinden open ruimtes met uitnodigende lounges, rustgevende gordijnen en geluidsonderdrukking totale geldverkwisting en hebben dus niet door dat sommige mensen omwille van die dingen verkiezen niet thuis te werken omdat het daar niet zo gezellig of zo stil is. Home At Work, het idee alleen al.

Overigens, er is een simpele oplossing voor het probleem van de constante bereikbaarheid. De chef deelt in het digitaal bericht mee wanneer het antwoord er moet zijn. Wanneer het echt dringend is krijg je een sms, en alleen dan. Je hoeft dus niet constant je smartphone of tablet te controleren. Onze ervaring is dat het weinig nodig blijkt om sms’jes te sturen. Bazen letten er wel op dat het niet onnodig te doen, want het moet gerapporteerd worden aan het directiecomité.
Bereikbaarheid? Much ado about nothing.

Deze blog verscheen als column/opinie in De Tijd van 1 maart 2014

Over De Kommeniste, de groep van de twee Marc/k Meulemansen, in Wikipedia:

“De groep werd in 1979 opgericht te Antwerpen met als bezetting zanger en gitarist Marc Meulemans (21 mei 1956 – 27 januari 2007), bassist Herman Tallein, leadgitarist Mark Meulemans en drummer Bob Campenaerts. De band koos de meest niet-commerciële groepsnaam om hun anti-establishmenthouding duidelijk te maken en spelde die doelbewust verkeerd om te tonen dat ze zichzelf ook niet echt serieus namen. De naam is een woordspeling op het communisme.
Hun belangrijkste invloeden waren The Cure en Joy Division, groepen waarvan ze nog het voorprogramma hebben verzorgd. Hun debuutsingle Wonder der Techniek (1979) werd door Marc Moulin en Dan Lacksman geproduceerd.
De groep bracht één album uit, 1000 Titels (1980), waarvan de single Ritmische Dans een bescheiden hitje werd. Ze kochten speciaal voor het album 1000 witte hoezen, waarin ze met een hamer en metalen staaf zelf gaten klopten. Hierdoor zijn veel van deze originele plaatuitvoeringen uniek, ook al omdat ieder exemplaar een verschillende titel kreeg.”
Later werkte frontman Marc Meulemans als grafisch ontwerper voor de krant De Morgen en de bladen Mao Magazine, Deng en Humo. Hij was ook vast muzieksamensteller voor de Toneelgroep Amsterdam en modeontwerper A.F. Vandevorst en actief voor het Gentse museum het S.M.A.K.
Meulemans ontwierp de hoes van de albums As Heard On Radio Soulwax (2000) van 2 Many DJs, Riding A Ghost (2004) van A Brand en de hoes van het dEUS-album Pocket Revolution (2005). Hij was ook actief als deejay voor Radio Centraal.
Marc Meulemans overleed op 26 januari 2007 aan een hartstilstand. Hij was 50 jaar. Tijdens de begrafenis traden Tom Barman, Laïs en Daan op.”

Volgens Wikipedia zou de 1000 Titels begin 2010 heruitgebracht zijn onder het label Onderstroom Records. Is dat zo? Ik heb ze nooit gevonden. (Maar ik ben wel de gelukkige bezitter, niet meer van een (vaste) telefoon, maar van één van de oorspronkelijke 1000 Titels én van de EP.)

Toen ik het nummer voor de eerste keer hoorde, dacht ik dat het een nieuwe single van Lamp, Lazarus & Kris was.
Luister maar eens naar De Onverbiddelijke Zoener en zoek de 10 gelijkenissen.
Het begint na 2:39
http://www.nostalgie.eu/nl/podcasts/belpop-shuffle/lamp-lazarus-kris-de-onverbiddelijke-zoener00799/