I think of the people that are working for me
Some civil servants are just like my loved ones
They work so hard and they try to be strong
Don’t Worry About The Government, Talking Heads, 77, 1977
Het is onwaarschijnlijk dat u morgen stemt op basis van wat partijen u beloven te doen met hun administraties. Overheidskenner Guy Tegenbos kon na grondige lezing van de partijprogramma’s alleen vaststellen dat iedereen efficiënte overheidsdiensten wenst (zonder te preciseren wat dat was en hoe er te komen), dat het aantal ambtenaren moet verminderen en dat er lineair moet bespaard worden. Minder lieflijk uitgedrukt: ze bauwen de clichés van De Collega’s na.
Daar zijn vele redenen voor. Eén ervan is dat maar weinig politici administraties kennen. Er gaat haast geen dag voorbij of er komt een organisatie onze FOD bezoeken, maar het aantal politici daartussen kunt u op de vingers van de handen van een onhandige boomsnoeier tellen.
Collega’s uit de privésector beschreven me met wellust de gezichten van totaal verbijsterde politici die te horen kregen dat ze een pak ideeën voor het heruitvinden van hun bedrijf bij een bezoek aan een federale overheidsdienst hadden opgedaan.
Maar nog erger is dat de meeste politici geen idee hebben van wat het leiden van een administratie (of van een bedrijf) inhoudt.
U gelooft het nooit maar ik moet de toestemming vragen aan mijn minister om een buitenlands seminarie bij te wonen. Het surrealistisch karakter van deze regel weerhoudt ministers er niet van om deze belangrijke taak uit te voeren met de ernst een betere zaak waardig. Onlangs vroeg ik toestemming voor een seminar “leidinggeven” waar 15 managers, handpicked en op uitnodiging, hun ervaringen zouden delen. Het werd niet toegestaan. Niet omdat het te duur was, enkel verplaatsings- en hotelkosten moesten betaald worden, maar omdat het programma niet tot de basisopdrachten van de FOD behoort. Het is geen probleem van een kortzichtige minister. Zo’n antwoord is een bijna zekerheid.
Voor politici is blijkbaar alleen wat er gebeurt in een administratie belangrijk maar niet hoe het gebeurt. Dit soort kortzichtigheid is niet beperkt tot de publieke sector leerde ik op het bewuste leiderschapsseminar, waar ik vakantie voor nam en op eigen kosten naartoe trok. Het zijn het soort HET-bedrijven dat zich enkel fixeert op het financiële en op hun producten. Ze hebben noch oog voor de WIJ (hoe bouwen we vertrouwen en wederzijds respect op in het bedrijf, hoe bevorderen we samenwerking en transparantie), noch voor de IK (hoe vergroten we de werkvreugde, het zelfvertrouwen en het engagement van onze mensen).
HET-bedrijven worden snel witte dwergen en verdwijnen dan met de snelheid van het licht uit de economische melkweg. Maar niet zelden zijn ze voordien rode reuzen die hoge dividenden voor de shareholders creëren. Belgacom onder Bellens was zo’n HET-bedrijf. “Hij was toch een goede CEO?” zeiden sommigen toen hij moest opstappen. Want hij had de staatskas goed gevuld. Dat tientallen topmensen ofwel cynisch buitengezet waren of totaal gefrustreerd ergens anders hun toevlucht namen en dat het aantal burn-outs en het ziekteverzuim buiten alle proportie waren, was blijkbaar bijzaak en geen signaal van een zwak leiderschap. De regering had Bellens om die redenen moeten buitenzetten en niet omwille van een belediging aan het adres van de premier, hoe ontoelaatbaar boertig die ook was.
Een regering die zoiets had gedaan bewijst dat ze weet dat wendbare, toekomstgerichte organisaties de HET, de WIJ en de IK mooi in balans houden. Ze rekruteren en evalueren hun topambtenaren volgens die criteria. Ze sporen hen aan om zich constant bij te scholen in elk van die elementen. En ze trekken consequent voor de constante competentieverbetering van ambtenaren serieuze kredieten uit, niet een armoedige 50 euro per persoon.
Ik heb me hoe dan ook voorgenomen geen toestemming meer te vragen voor interessante seminars. Het lijkt me niet tot de basisopdrachten van een minister te behoren.
Deze blog verscheen op 24 mei 2014, een dag voor de verkiezingen, als column in De Tijd.
Wegens de dikte van de verkiezingskrant was de tekst een beetje ingekort. U vindt hier de volledige tekst.
Met grote dank aan Olivier Onghena en Guibert Del Marmol, die me uitnodigden voor hun Wisdom Conference, het beste seminar dat ik ooit meemaakte.
Ze brachten ook de “Het Ik & Wij”-idee aan.
Ontroerend jonge David Byrne in 1978: http://tinyurl.com/oyvx7d
Zo zag hij ook uit die wondere avond in 1977 toen ik met 27 anderen de weg gevonden had naar de Zedelgemse Groene Meersen om Talking Heads te zien optreden met in het voorprogramma XTC. Opa vertelt.
frankvanmassenhove 