Well my telephone was ringing
And they told me it was Chairman Mao
You can tell him anything
‘Cause I just don’t wanna talk to him now

I’ve got the apolitical blues
And that’s the meanest blues of all
Apolitical blues
And that’s the meanest blues of all
A Apolitical Blues, Little Feat, Sailin’ Shoes, 1972

Deze tekst verscheen als column in De Tijd op 13 september 2014

Jullie, lezers, bevroeden niet dat dit eerbiedwaardige economische orgaan volgeschreven wordt door marxisten. Kaaiman outte zich al als PvdA- en Tine Van Rompuy-stemmer en ook ik moet toegeven Marxist te zijn. Ieder jaar ga ik op bedevaart naar London. Niet naar het graf van Karl maar naar Dean Street waar de Groucho Club huist. Aan Groucho Marx, de grootste en grappigste aller marxisten en meester van de oneliner ontleent de Club zijn naam, die een ironische knipoog is naar ’s mans bekendste uitspraak: “Ik wil niet behoren tot een club die mensen zoals ik aanvaardt”.

Afgaande op zijn recentste oneliner wordt het graf van Karl Marx voor Bruno Tobback de volgende vijf jaar een vaste bedevaartplaats. Na het desastreuse “De Zweedse formatie-onderhandelaars vinden de welvaart van Wouter Torfs belangrijker dan die van zijn magazijnier”, ging hij op bezoek bij de vijfvoudige beste werkgever van het land. Het was bedoeld als wiedergutmachung maar het draaide uit op een versie van add insult to injury. Tobback bracht een rekenmachine mee voor magazijnier Sharaf. Sharaf kon wel graag werken bij zijn werkgever maar dat geluk zou snel in het niet verzinken wanneer de nieuwe regering in zijn portefeuille ging zitten. Het biefstuksocialisme dat bij elk ideologisch congres wordt afgezworen en ingeruild voor Brood en Rozen is, zoals steeds in oppositietijden, samen met de strijd tegen de “patrons”, weer helemaal terug. Daarmee zet de SP.a zich op de nooit opgegeven klassenstrijdlijn van het ABVV. Het ACOD stuurt in onze FOD aan iedere nieuwe ambtenaar de boodschap: “Tegenover de werkgever staat de werknemer niet op gelijke voet. In zijn beroepsleven, voelt hij zich soms geschaad en in dit geval voelt hij zich vaak machteloos en aan de indruk om alleen kunnen strijden. Het is dus nuttig dat hij een beroep kan doen op een georganiseerde kracht die zijn belangen verdedigt. Deze kracht is de VAKBOND”.

Het zoeken naar een vijand beperkt zich niet tot het linkse segment van ons landje. Je kan je TV niet opzetten of je krijgt vanuit liberale hoek de ene vijandige kreet tegen de overheid na de andere te verduren. Groucho vond televisie zeer educatief. Als iemand die aanzette ging hij een boek lezen. Als trouwe volgeling doe ik dat ook maar soms ontsnap je er niet aan. En dan gonst het van de varianten op de oneliner van Frans Grootjans: “Niet u, maar de staat leeft boven zijn stand”. Zoals centrumlinks de rozen laat vallen laat centrumrechts ineens “de efficiënte overheid” vallen. Het doet er niet toe of de staat efficiënt is of niet, het is de vijand. Visie op de overheid, voordien al bijna onbestaand, verkruimelt tot de armzalige mantra “minder ambtenaren en minder overheidsdiensten”.

Simplisme alom. Primaat van het vijandsbeeld. Het zielige plaatje van in zichzelf gekeerd socialisme en liberalisme, bang om de overblijvende electorale volgers te verliezen. Een schrik die geen afwijking van de jarenlang gecementeerde ideologie toelaat al wordt daardoor de weg naar de volatiele kiezer onherroepelijk gebarricadeerd. De twee kinderen van de Verlichting hebben respectievelijk Gelijkheid en Vrijheid voor zichzelf opgeëist. Eenzaam en verwaarloosd wacht Broederlijkheid voor het altaar van de rede op een gegadigde.

Aan onze politici zijn de vele aanwijzingen dat een duurzame en coherente economische groei enkel mogelijk is met elkaar versterkende netwerken van overheid en vrije markt, kennelijk voorbijgegaan. Het is niet louter theorie. Bekijk de lijst van de meest competitieve landen volgens het World Economic Forum en je vindt bij de meesten een economisch-maatschappelijke strategie van samenwerking. Een pak van de in Davos aanwezige politici hebben hun oor te luisteren gelegd bij Mariana Mazzucato, die aan de hand van een aantal casussen perfect de onderschatte rol van de overheid bij innovatie en de wederzijdse bevruchting van public en private beschrijft. Blijkbaar behoorde haar The Entrepreneurial State, ondanks het verhelderend interview in De Tijd, niet tot de vakantieliteratuur van onze politici.

Maar misschien lezen ze wel de Knack. In twee weken tijd hakten Paul De Grauwe en Etienne De Callataÿ er wellustig in op alle linkse én rechtse taboes. De Callataÿ wordt getipt als toekomstig minister maar na dit interview mag die kans een pak kleiner ingeschat worden. Nochtans zijn dit soort Groucho’s broodnodig. Ze denken niet meer in aftandse ideologische termen van decaden geleden, toen de economie vanzelfsprekend gedijde in een regionale omgeving maar gaan uit van een wereldeconomie die mogelijk te maken heeft met een nog nooit vertoonde secular stagnation.

Wat hebben we er in 2014 aan als we een regering die de recepten van de jaren zeventig kopieerde, inruilen voor een regering die de recepten van de jaren tachtig praktiseert? “Politiek is de kunst van het zoeken naar problemen, ze overal te vinden, er verkeerde diagnoses van te maken en dan verkeerde oplossingen op te leggen”, zei Groucho. Hopelijk krijgt hij, voor één en enige keer, ongelijk.

En indien niet, geldt een ander Grouchisme: “Time wounds all heels”.

Video Little Feat (met Mick Taylor) Apolitical Blues- http://tinyurl.com/nfkcnkp
Interview van Mariana Mazzucato in De Tijd: http://tinyurl.com/qxcg8yb
Column Mariana Mazzucato In The Economist http://tinyurl.com/oydqn6f
Over secular stagnation: http://tinyurl.com/lzxkhvv
Global Competitiveness Report World Economic Forum: http://tinyurl.com/4yjnj63