Go watch the TV
Tell me what you see
Any hope and love, any realized dreams?

If the News Makes You Sad, Don’t Watch it, Broken Records, Until the Earth Begins to Part, 2009

Het Geulenpaleiselijke “Gij zijt een vetzakske, gij!” kreeg deze week een andere invulling. Verantwoordelijken hiervoor waren een duo dat zo weggeplukt lijkt uit The Young Ones, de meest vetzakkerige TV-serie ooit: Lieven “Mike Thecoolperson“ Annemans en Ignace “Neil Pye” Devisch, in het dagelijkse leven Gentse proffen. Ze lieten een aantal van hun young ones de vettaks bestuderen. De vettaks werkt was de verrassende vaststelling. Verrassend want had Denemarken, amper na een jaar de vettaks niet alweer afgeschaft wegens geen effect? Zeker. Maar in Finland bleek de snoeptaks wel het gewenste resultaat te halen. Hoe was dat enorme verschil te verklaren? Finland had alles beter voorbereid, maar dat was niet de belangrijkste reden. In Denemarken was de vettaks bedoeld om extra geld in het laatje te brengen. Finland wilde zijn bevolking gezonder maken. De vettaks in Denemarken was een tax lift, in Finland is het een tax shift: ongezond voedsel werd duurder, gezond voedsel goedkoper.

Bijna dagelijks komen er bedrijven, organisaties en steden bij de FOD Sociale Zekerheid hun licht opsteken over hoe je organisaties kan veranderen. Vooral Het Nieuwe Werken en het thuiswerk interesseert hen. Een kleine minderheid komt met een Finse agenda: hoe kunnen we de wijze waarop we werken veranderen, niet om te besparen, maar opdat het beter wordt voor onze organisatie/bedrijf én voor onze mensen én voor de mensen waarvoor we werken.

Maar het gros komt ons met de Deense slag bekijken. Door onze manier van werken hebben we vier verdiepingen minder nodig. En een verdieping kost (de belastingbetaler) 3,2 miljoen euro per jaar. Dat steekt de ogen uit. Dus komen er meer vragen over hoe je mensen kunt “overhalen” om thuis te werken en hoe je de vierkante meter per werknemer kunt reduceren door het vast bureau (niet voor zichzelf natuurlijk) af te schaffen dan over hoe anders er leiding moet gegeven worden, hoe je mensen mee laat discuteren én beslissen over processen of hoe je voor innovatie zorgt.

We kunnen niet feilloos voorspellen wie zal lukken maar wel wie er zal mislukken. Als we een paar jaar later geïnviteerd worden bij de Deense variant van onze bezoekers worden we begroet in de riante kantoren van de bazen op de bovenste verdieping, worden vervolgens rondgeleid in reusachtige ruimtes waar vermoeid kijkende werknemers, meestal met oortjes in de oren, opgepakt aan eentonig witte rijbureaus zitten en krijgen achteraf van de financieel directeur, waarschijnlijk de enige aldaar die iets dat op vreugde lijkt, uitstraalt, te horen hoeveel miljoenen er wel niet uitgespaard zijn. Vroeger durfde ik dan eens stout vragen hoe het zat met de innovatie maar de pijnlijke stilte die daarna viel was zo overdonderend dat ik er me niet meer aan waag.

Hoe heerlijk kan het daarentegen zijn wanneer je een organisatie bezoekt waar gewone medewerkers met lichtjes in de ogen uitleggen hoe ze dezelfde producten nu op een totaal andere manier produceren, hoe ze hun klanten, hun collega’s en willekeurige geïnteresseerden via de sociale media erbij betrokken en hoe ze daardoor op de idee van een totaal ander product waren gestoten, dat nu wonderbaarlijk verkoopt. Soms zitten die mensen in een supermoderne omgeving en kan het merendeel werken waar en wanneer ze willen, soms zitten ze in zeer ouderwetse gebouwen met aftandse meubels. De sleutel van hun succes ligt niet daar maar in de werkcultuur. Het zijn geen bedrijven/organisaties die de dingen doen om te besparen. Maar het gevolg is wel dat men bespaart en dat men vernieuwend en efficiënt werkt. De winst is dus groter als het niet de eerste prioriteit is. Het is collateral profit.

Finland heeft de snoeptaks niet ingevoerd om de staat van meer inkomsten te voorzien maar het zal er toch wel bij varen. Annemans & Devisch becijferden dat als België hetzelfde zou doen, we er op 20 jaar tijd 2,2 miljard euro zouden mee besparen. Dat is geen kattepis. Het is collateral profit.

Er moet bespaard worden in ons land. Niemand betwist het, zij het dat iedereen vindt dat het beter bij iemand anders gebeurt. Maar het is niet omdat we moeten besparen dat we met besparingsregeringen moeten opgescheept worden. We hebben inspiratieregeringen nodig die niet gaan voor easy money met kortzichtige lineaire besparingen, gedreven door een eng-ideologische, niet zelden revanchistische agenda maar die kiezen voor collateral profit.

We hebben recht op inspiratieregeringen die met slimme veranderingen komen, waarmee ze hun bevolking én hun ambtenaren ook proberen te overtuigen. Nu worden burgers afgedreigd – “als we het niet doen wordt het nog erger” – en worden ambtenaren door vele ministrabelen op een even minachtende manier bejegend als bedrijfsleiders door sommige politici onder de vorige regering. Slimme hervormingen komen overigens niet tot stand in achterkamertjes van het parlement waar steeds dezelfde mensen elkaar maandenlang even vruchteloos als vreugdeloos proberen te overtuigen van de suprematie van hun partijprogramma maar wel in dialoog met de vele mensen in dit land die smeken om mee te mogen werken aan het herstel van onze gemeenschap.

De hamvraag is niet of we al dan niet een Zweedse-coalitieregering krijgen maar wel of het de Deense of de Finse variant wordt.

Video: If the News Makes You Sad, Don’t Watch it http://tinyurl.com/lp65ova