When Your Pile Is on The Wane
You Don’t Complain Of Robbery
Run Away Don’t Bother Me
What’s The Use Of Worrying
What’s The Use Of Anything?
(No use)
Mrs. Vanderbilt, Wings, Band On The Run, 1973

Het zal u wellicht verwonderen maar de net aangetreden regering wil geen ouderwetse, conservatieve en boertige overheid. Integendeel, ze wenst een “moderne, innovatieve en klantgerichte overheid”. Daar kijkt een mens van op. “Daartoe vereenvoudigt de federale overheid haar structuren, innoveert ze voortdurend, trekt ze de beste talenten aan en waakt ze over kostenefficiëntie en een kleiner overheidsbeslag”, stelt het regeerakkoord.

Net zoals alle vorige regeringen, dus. Maar in andere bewoordingen. En net zoals in de regeerakkoorden van de vorige regeringen is het vergeefs zoeken naar hoe men zal zorgen voor meer innovatie en hoe men de beste talenten zal aantrekken. De geïnformeerde lezer zal me erop wijzen dat “nieuwe manieren van werken, zoals thuiswerk en flexibel werken, zullen ingevoerd worden”. Dat leidt toch automatisch tot innovatie?

Neen dus. “Onze studie toont aan dat vormen van flextime working, zoals Het Nieuwe Werken, geen enkel gevolg heeft voor innovatie”, is de snoeiharde vaststelling van Stan De Spiegelaere in zijn doctoraatscriptie dat handelt over de relatie tussen werkgever en werknemer en de effecten daarvan op innovatie. “Het is alleen effectief als het gepaard gaat met een hogere werknemersautonomie over de werkmethodes”. Verder in de studie wordt dat nog verfijnd. Die autonomie heeft amper effect wanneer aan mensen individueel veranderingskansen gegeven worden. Het werkt maar als de autonomie bepalend is voor de organisatiecultuur. Er is weinig innovatie wanneer de werknemer wordt uitgenodigd om ideeën te spuien over een strategie die voordien al door de directie is bepaald en van bovenaf wordt gecommuniceerd. Innovatie die employee-driven is leidt wel tot innovatie.

Als er al een politicus is in ons land die gelooft dat innovatie er alleen kan komen wanneer men uitgaat van vertrouwen, geloof in creativiteit op alle niveaus en afbraak van hiërarchie, dan heeft die alleszins nooit de pen gehanteerd bij het opmaken van een regeerakkoord. Ook het recentste exemplaar bulkt van het top-down denken. De ervaring leert dat dit de eerste maanden niet zal veranderen. Zelfs de meest goddeloze overvalt, na ontvangst van de ministeriële portefeuille, een onwankelbaar geloof in het concept van persoonlijke onfeilbaarheid. Dat resulteert in pontificale KB’s en Groene Nota’s (opdrachtbrieven aan de administratie) die net niet van pauselijke zegel zijn voorzien.

Volledig in samenhang met het geloof in de hiërarchische primauteit duikt in het regeerakkoord voortdurende de idee op van het van boven invoeren van vormen van innovatie die elders lijken te werken. De Spiegelaere toont aan dat dit nagenoeg steeds met een sisser afloopt. Veranderingen moeten niet alleen aanvaard worden door werknemers, het moet door hen gedragen en vooral aangedragen zijn.

En vanzelfsprekend kan vernieuwing alleen uit de privésector komen. “Een centrale doelstelling is om de in de privésector geboekte productiviteitswinsten te reflecteren in de overheid”, meldt het kromtalige regeerakkoord. Het joeg mijn mensen de gordijnen in. “Waarom komen hier dagelijks bedrijven kijken hoe we de zaken aanpakken?”, snoven ze me toe, “we kunnen toch alleen maar van hén leren? Nu ja, hoe zouden politici weten hoe we de zaken aanpakken? We hebben er hier nog nooit gezien, tenzij om meubels voor hun kabinet te komen ophalen.” Het heeft niet alleen voordelen om je mensen medezeggenschap te geven.

In de doctoraatsscriptie van De Spiegelaere staan nog een paar opmerkelijke vaststellingen, zoals “innovatie gedijt niet in een omgeving waar mensen zich zorgen maken over hun job. We concluderen dat werkonzekere mensen niet innoverend werken, minder geëngageerd zijn en minder gemotiveerd om problemen te detecteren en er creatieve oplossingen voor te genereren. Ze zijn ook beduidend minder geneigd om te investeren in langdurige innovatieprocessen”.

Het gros van de jonge mensen die bij ons werken, worden als contractueel aangeworven. Vroeger hadden ze de quasi zekerheid om vast benoemd te worden bij goed functioneren. Nu zijn de meeste ervan overtuigd dat ze geen toekomst meer hebben in de federale overheid. Vorig jaar zijn er in onze FOD omwille van bezuinigingen zes mensen ontslagen. Dat was rampzalig voor onze cultuur. De aankondiging dat de regering volgend jaar 4% op de personeelskredieten zal besparen en de volgende jaren nog eens jaarlijks 2% er bovenop, heeft de stemming niet echt verbeterd. “We moeten de idee verwerpen dat werknemers geactiveerd of gestimuleerd kunnen worden om slimmer te werken door hun job onzeker te maken”, stelt De Spiegelaere en in mijn verbeelding zie ik honderden jonge ambtenaren instemmend knikken. We kunnen alleen hopen dat ze niet te snel gaan lopen maar nog nieuwe gretige lokken is er niet meer bij.

“De beste talenten aantrekken?” Maak dat een zwakzinnige wijs. Alhoewel, nu Openbaar Ambt de bijkomende opdracht is van de minister van Defensie kunnen we misschien de beste talenten met het geweer in de rug naar de overheid drijven. Zuivere efficiëntiewinst.
En als de innovatie hoe dan ook uitblijft? Dan wordt die toch gewoon bij KB en Groene Nota afgekondigd?

Federaal Regeerakkoord: http://tinyurl.com/ou7ou7w
Doctoraatscriptie van Stan De Spiegelaere: http://tinyurl.com/pxrmb5x
Wings – Mrs. Vanderbilt http://tinyurl.com/qbdgldm
Paul McCartney – Mrs. Vanderbilt (Live) http://tinyurl.com/kxvcts2 Grappig hoe Liverpudlian hij “bus” uitspreekt bij “When Your Bus Has Left The Stop”