Something’s wrong man when the boss man makes you beg
for your own paycheck,
Beer cans that need stacking, pool balls that need racking,
That’s the only quota I’m meeting tonight.
So, if you’re with me raise your glass, here’s to the working class
Everybody else can just kiss my ass.
Everybody Else Can Kiss My Ass, Sunny Sweeney, Provoked, 2014

Heather Cho heeft waarschijnlijk nog altijd niet door wat haar overkwam. Ze nam drie maand geleden het vliegtuig van New York naar Seoul, vond dat ze onheus behandeld werd en krijgt nu in eigen land een gevangenisstraf van een jaar. De stewardess die haar woede opwekte was nochtans manifest verkeerd. Ze had net voor de take-off een zakje nootjes op het opklaptafeltje gelegd. Terwijl de voorschriften duidelijk zijn: vragen of de reiziger het wel wil en zo ja, serveren in een schaaltje. Dus eiste ze dat stewardess Park uit het vliegtuig werd gezet. Maar eerst moest ze nog op de knieën zitten om haar verdiende straf, een portie klappen met een glossy brochure, te ondergaan. U of mij zou dat waarschijnlijk niet lukken maar Heather werd op haar wenken bediend. Dat ze de dochter van de baas van Korean Airways is, zal daar niet vreemd aan zijn.

Gedurende eeuwen vonden mensen uit de hoogste Zuid-Koreaanse kringen dat dit soort gedrag hen toekwam. Daar komt nu kennelijk verandering in. De globalisering van informatie en technologische ontwikkeling opende ook voor de Zuid-Koreaan met de pet de ogen voor het onrecht van hiërarchie. De sociale media deden de rest. Als je het karakter van een mens wilt leren kennen, geef hem dan macht, zei Abraham Lincolm al. Maar alles terugbrengen tot het persoonlijke is te kort door de bocht. Het is niet eenvoudig om los te komen van groepsgedrag en culturele geplogenheden.

Een paar jaar geleden kregen we op onze FOD het bezoek van Zuid-Koreaanse hoogwaardigheidsbekleders. Ze onderzochten de mogelijkheid om een soort administratieve hoofdstad buiten Seoul te bouwen die niet zou geteisterd worden door de verkeersinfarcten en ecologische rampspoed waarmee de hoofdstad geplaagd zat. Het is ons nog steeds een raadsel hoe ze bij ons en ons verhaal over werknemers die zelf beslissen waar en wanneer ze werken, terecht gekomen waren. Toen Tom Auwers, de man die de leiding had van ons veranderingsproject, hen uitlegde hoe we te werk waren gegaan, zag ik al wat onrust bij de delegatie. Achteraf bleek dat ze het bijzonder eigenaardig vonden dat niet de CEO het woord voerde. Onze gasten knikten hevig mee tijdens Toms presentatie. Achteraf waren er vragen die onveranderlijk aan mij gericht waren. En de eerste was: “Dus de baas beslist en dan…” Ik zei zo diplomatisch mogelijk: “Neen, het team beslist en dan…”. Dat noopte mijn vraagsteller tot diep nadenken. Uiteindelijk kwam het: “O.K. Stel dat de baas beslist…”.

Maar we maken ons best niet te vrolijk over het overdreven hiërarchisch gedrag van anderen. Onderdanig wil ik lezer dezes wijzen op een onderzoek van de Nederlandse psycholoog Geert Hofstede. De vijf landen waar regels volgen, onder de indruk zijn van macht en status en het blind volgen van procedures ongeacht de omstandigheden, het allerbelangrijkst zijn, blijken Griekenland, Portugal, Guatemala, Uruguay en… België te zijn. We gelijken kennelijk meer op Guatemalteken dan op Denen, die weliswaar bij ons om de hoek wonen, maar inzake hiërarchisch/onderdanig gedrag ons perfecte tegenbeeld zijn.

Ik heb er geen idee van of Cees Buddingh in het Deens vertaald is maar ze hebben hem in ieder geval goed begrepen. “Macht hebben en er geen gebruik van maken, dat is pas beschaving”, schreef hij.

Maar zijn mooiste vind ik nog steeds: “Brutale mensen hebben de halve wereld. Ik vind het best, maar laat ze wel op hun helft blijven”. Hopelijk bestaat het ook in het Koreaans. Volgens Google Translate klinkt het zo: 잔인한 사람들은 절반 세계를 가지고있다. 나는 그것이 최선이라고 생각하지만, 그들의 절반에 남아 보자.

Sunny Sweeney, Everybody Else Can Kiss My Ass: https://www.youtube.com/watch?v=LyHWJgsaRic