Nothing was delivered
And it’s up to you to say
Just what you had in mind
When you made everybody pay
No, nothing was delivered
Yes, ’n’ someone must explain
That as long as it takes to do this
Then that’s how long that you’ll remain
Nothing is better, nothing is best
Take heed of this and get plenty rest.

Nothing Was delivered, Bob Dylan & The Band, The Basement Tapes, 1968

In de vroege jaren zeventig was De Vooruit niet het stomende Gentse kunstenhuis dat we vandaag kennen maar een intriest restant van wat ooit één van de triomfen van de arbeidersstrijd was. Het Grand Café had de sfeer van een verlaten stationshal. Toch kon je me daar als jonge student geregeld vinden, wachtend op vrienden waarmee ik die avond in diezelfde Vooruit één of andere artfilm wilde bewonderen. Hoe het kwam is me nooit duidelijk geworden maar ergens tussen het stof en de spinnenwebben van het immense gebouw bevond zich een fijnbesnaarde filmprogrammator die ons voor een habbekrats inwijdde in de wondere wereld van Truffaut, Fellini en Kubrick. Die avond stond Kurosawa’s meesterwerk Dodeskaden op het programma.

Mijn vrienden lieten op zich wachten en terwijl er nog tientallen tafeltjes vrij waren kwam een groepje potige mannen zich pal naast mij installeren. Tot overmaat van ramp waren ze in een wilde discussie verwikkeld die de eerst muisstille ruimte in een galmkamer herschiep. Het duurde wel even voor ik, die nog veel tijd nodig zou hebben om me de finesse van de Gentse volkstaal eigen te maken, doorhad waarover de discussie ging. De regering had aangekondigd dat ze zwaarder zou toezien op misbruiken in de werkloosheid. “Er is geen werk voor de mensen en nu gaan ze de schuld op de werklozen steken!”, riep de jongste van de groep die verrassend goed op Bruce Springsteen geleek, al kan het ook aan zijn groenblauw trappershemd gelegen hebben. Zijn uitroep kreeg totale bijval.

Maar toen zei een in mijn 21-jarige ogen zeer oude man: “Mannen, toen ik penningmeester werd van den textielvakbond, lang voor de sociale zekerheid, kreeg ik van Anseele te horen dat een vent die zijn poten in onze kas stak, crapuleus uitschot was want een schenner van de solidariteit. Die sigarenkist die vroeger onze kas was, is nu de sociale zekerheid. En als er iemand in het zwart werkt en geld pakt dat toekomt aan mensen die echt werkloos zijn, vind ik dat even schandalig als vijftig jaar geleden.” Waarop het weer sereen stil werd. Ondertussen waren mijn vrienden er bij komen zitten. Koen Raes vroeg met ontzag aan de oudere man: “Je hebt nog den oude Anseele gekend?”, waarop Staf van de Gaâs – lang dacht ik dat dit zijn echte naam was (hij werkte vroeger voor de gasmaatschappij) – losbrak in een labyrintisch verhaal, even meeslepend als hilarisch als een roman van Pjeroo Robjee. Dodeskaden was voor ’s anderendaags.

Verleden week moest ik aan Staf denken toen ik Sabine in de Gentse binnenstad ontmoette. Sabine, de anders altijd zo opgewekte frisse verschijning is het laatste jaar verworden tot een triest kijkende, energieloze vrouw. Er gaat geen dag, geen minuut of seconde voorbij zonder pijn. Een eerste operatie bracht geen soelaas. Toen de pijn weer snoeihard opstak kreeg ze van de assistent, de professor had geen tijd voor haar, te horen dat een tweede operatie nodig zou zijn maar dat ze daar wel vier maanden moest op wachten wegens de lange wachtlijst. Maar net voordien had ze de professor vrolijk pratend door de gang zien stappen met een zeer bekende voetballer die de vorige dag het nieuws had gehaald met een mogelijks zware blessure na een akelige doodschop. Blijkbaar was er voor hem geen wachtlijst. “Die zal ook wel een Luxemburgse vennootschap en een Zwitserse HSBC-rekening hebben”, zei Sabine smalend.

Miljoenenverdienende voetballers en de rijkste families in ons land vinden het vanzelfsprekend om gebruik te maken van ons gezondheidssysteem maar vertikken het om geld in het sigarenkistje te stoppen. Staf van de Gaâs had daar een woord voor. Ik zal het maar niet gebruiken. Voor je het weet word je beschuldigd van afgunst.

Video Bob Dylan & The Band – Nothing was delivered https://www.youtube.com/watch?v=AOnmJtRCWPk