In a Dreamy State, Danny Green Trio, After The Calm, 2014

De Prullenmand, de zomerreeks in deze krant, is een voltreffer. Hopelijk worden al die juweeltjes gebundeld in een mooi boekje, dat straks op een druilerige zaterdagse herfstdag je vakantieblues iets kan verzachten. Dan kan je nog rustig onder meer het stukje “Wat we zelf doen, doen we beter” (De Tijd 30 juli) van Peter De Keyzer, Chief Economist BNP Paribas Fortis, (her)lezen.

De Keyzer wil de overheid als deus ex machina naar de prullenkast verwijzen. Het zal u misschien verwonderen maar dat kan ik volledig onderschrijven. “Voor elk persoonlijk probleem, elk maatschappelijk fenomeen of elk ongemak kijken veel te veel mensen eerst naar de overheid om een oplossing te bieden”, zegt hij en heeft overschot van gelijk. Voor veel burgers, vooral degenen die walgen van het enorme overheidsbeslag, is de overheid de verzekeraar voor alles waarvoor ze niet verzekerd zijn. Al die dingen maken de staat weer duurder, antwoorden we burgers die onze FOD aanwrijven hun eigenste situatie niet te verbeteren. “Men doet het wel voor (onbeschoft woorden)”, luidt geregeld het antwoord.

Maar niet zelden krijgen de luidste klagers, zeker als ze met hun klacht de media halen, ook het oor van de minister. “Door op elk probleem of elke vraag te reageren met ‘daar gaan we iets aan doen’, werken politici die overbevraging voor een deel zelf in de hand. Zelden hoor je een politicus zeggen dat ‘burgers dat best zelf regelen’ of dat ‘dat geen taak is voor de politiek’, stelt De Keyzer vast.

Nog maar net was Ben Weyts minister van dierenwelzijn of hij werd geconfronteerd met de immigratie van zieke Poolse hondjes. ’s Anderendaags legde hij in alle media uit hoe hij dat zou aanpakken.

In een straal van 800 meter rond mijn huis zijn er 15 apotheken. Dat is al jaren zo. Nu heeft de Apothekersbond die apotheekproliferatie ook opgemerkt en wordt de alarmklok geluid. Onmiddellijk laat het kabinet van Maggie De Block weten dat ze dit probleem onverwijld zullen onderzoeken.

Laat dit dan nog twee ministers zijn die er zich heel goed van bewust zijn dat reeksen gemediatiseerde pop-upproblemen tot steekvlampolitiek en niet tot een gedegen beleid leiden.

Sommige ministers reageren als door een bij gestoken wanneer ze een negatief bijvoeglijk naamwoord vinden in een krantenstukje waarin ook hun naam wordt vermeld. De schrik voor de wankelmoedige kiezer zal dit gedrag niet snel keren.

Maar De Keyzer gaat wel bijzonder ver in de anti-etatistische richting met zijn eindstelling “Echte welvaart komt van burgers die zelf nadenken, samenwerken, ondernemen en innoveren. Maak van overheidsinterventie de uitzondering en van ondernemerschap de norm”. Natuurlijk kan niemand tegen burgerparticipatie in het beleid zijn. Michael Van Peel heeft het tekort daaraan krachtig samengevat in zijn heerlijke oneliner “De kiezer beslist maar de burger moet zwijgen”.

Maar ik mag De Keyzer toch graag de lectuur van Mariana Mazzucato’s The Entrepreneurial State aanraden. Daarin legt ze uit dat het succes van Apple onmogelijk was geweest zonder de overheid. Het leger was de pionier van internet en GPS en zorgde zelfs voor de eerste financiering van Silicon Valley. Publieke universiteiten ontwikkelden het touchscreen en de HTML-taal. De eerste $500.000 die Apple nodig had om op de markt te komen kon het goedkoop lenen bij een overheidsinstantie. De ondertitel van haar boek is zeer veelzeggend: debunking Public Vs. Private Sector Myths. Haar besluit: welvaart wordt door een geïntegreerde samenwerking van overheid, ondernemers en burgers bereikt.

Apple toonde overigens weinig dankbaarheid voor al die overheidshulp. Ze stak massa’s energie in methodes om het binnenstromende geld onder te brengen in offshore banken en bracht de intellectuele eigendom onder in het goedkope Ierland. Een aantal van hun topmensen was betrokken bij het project van Silicon Valleybedrijven die een onbewoond eilandje wilden kopen om daar hun eigen, vanzelfsprekend minimale, staat te stichten.

In Californië is zich een merkwaardig soort ondernemerschap aan het ontwikkelen: entrepreneurs die de hippiedroom van de sixties om de wereld te veranderen koesteren maar dat niet via sociale actie willen bereiken maar met nieuwe technologieën. En vooral volstrekt buiten de staat. Ze kennen hun eigen geschiedenis niet. Of willen er niet aan herinnerd worden. Zoals ook bankiers 2008, en wat overheden toen moesten doen, uit hun geheugen wissen.