If you want something in this whole world

 You gotta be at the right place

 At the right time

 Be at the right place

The Right Place At the Right Time, Bobby Blue Bland, His California Album, 1973

De werkgroep Welzijn van het Ellipsgebouw stelt voor Vlaamse ambtenaren vanaf 18 uur geen mails meer toegestuurd krijgen. Het ziekteverzuim is er erg hoog, vooral door burn-out en stress. De Vlaamse ambtenaar was in 2014 10,6 dagen ziek. De federale ambtenaren (5,7 dagen) en de werknemers in de privésector (5,12 dagen) zijn maar half zoveel ziek.

Vrouwenvereniging Femma (het vroegere KAV ) lanceerde een aantal maanden geleden het voorstel voor een 30-urenwerkweek omdat “een kortere (betaalde) werkweek een antwoord biedt op de moeilijke combinatie tussen betaald werken en onze onbetaalde arbeid en op de economische, ecologische en welzijnsuitdagingen.”

Beide voorstellen gaan uit van een juiste vaststelling. Voor één keer is er weinig tegenspraak tussen alle studies die gemaakt worden over de werkdruk en de gevolgen ervan. Toen Karel Van Eetvelt, de grote baas van Unizo, stelde dat het combineren van werk en gezin maar voor een minderheid van de vrouwen een echt probleem is, had hij duidelijk niet zijn beste moment. Zelfs vluchtige lezing van het rapport dat professor Ignace Glorieux maakte voor het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen zou hem snel op andere gedachten bregen. Maar wat hem vooral beroerde was de ongerustheid dat een beperking van de werkweek van 38 naar 30 uur de facto een loonlastenverhoging van 21 procent zou betekenen.

De twee analyses mogen dan wel correct zijn, de oplossingen zijn het veel minder. De belangrijkste reden is dat men blijft hangen in de tijd. Of juister, men blijft hangen in de tijd waar tijd de maatstaf was van alles wat arbeid is.

Als de mailbox dichtgaat, gaat men uit van de negen tot vijfweek en bestendigt men met de maatregel de vanzelfsprekendheid ervan nog verder. Dat is bevreemdend want er zijn nogal wat aanwijzingen dat de onwrikbare werkweek een grotere bron van stress is dan het nog steeds uitdijende mail-, sms- en alle andere digitale dataverkeer. De prille wetenschap van chronobiologie heeft het bestaan van genetisch bepaalde “vroege” en “late” chronotypes vastgesteld. Vaste arbeidstijden houden geen rekening met ochtend- en namiddagmensen. Verstandige werkgevers houden daar wel rekening mee omdat ze weten daardoor te kunnen rekenen op meer gezonde en meer gemotiveerde werknemers. Dat soort werkgevers weet ook dat de flexibiliteit ten voordele van het bedrijf niet ten koste kan gaan van de flexibiliteit van zijn werknemers. Dus stappen ze af van het tijdsdenken en de prikklok en slaan resoluut de richting van resultaatsafspraken in.

Mensen die zelf kunnen beslissen wanneer ze werken, werken ze vooral wanneer ze geconcentreerd zijn. Dat is wanneer hun biologiechrono juist staat en de emotiebarometer, de preoccupatie voor kinderen, naasten, vrienden en zichzelf, stabiel is. Dan doet men in 6 uur meer dan wat men in een 9 to 5-werkdag kan presteren.

Femma zal de reële 30-urenweek sneller bereiken wanneer ze zich inzet voor resultaatsafspraken zonder tijdsbepaling dan voor een 30-urenwerkweek, die inderdaad voor lastenverlaging en resultaatsverlaging zal zorgen omdat de 9 to 5 dan wordt omgezet in een 9 to 4.

Al blijkt uit lezing van het rapport Glorieux dat het helemaal niet zeker is dat mannen hierdoor meer zullen doen in het huishouden en meer met de kinderen bezig zullen zijn. Want dat combineren ze liever met vrijetijdsbeleving, zoals de krant lezen en zijdelings een oogje houden op de kroost.

Dat is ook de raad die je de werkgroep Welzijn van het Ellipsgebouw kan meegeven. De druk op mensen wordt niet zozeer bepaald door het aantal mails maar door de inhoud ervan. In platte organisaties die draaien op afspraken wordt wel vastgelegd wanneer een werk af moet zijn maar niet wanneer er aan gewerkt moet worden. Dat zie je aan de frequentie, de inhoud en de toon van de mails. In hiërarchische organisaties zijn mails van leidinggevenden dringend en dwingend, ook wanneer het in de feiten helemaal niet zo is.

Het is kiezen tussen tijdslopen of back tot he future.

Naschrift

Deze tekst verscheen als column in De Tijd van 24 oktober 2015.

Video The Right Place At the Right Time: https://www.youtube.com/watch?v=EaQFMgInz54

Over Femma-voorstel:

http://www.femma.be/nl/onze-visie/artikel/waarom-het-nieuwe-voltijds-zo-veel-kansen-in-zich-heeft

http://www.knack.be/nieuws/belgie/we-moeten-naar-een-30-urenwerkweek/article-normal-95736.html

http://www.standaard.be/cnt/dmf20141120_01387749

Studie Glorieux: http://igvm-iefh.belgium.be/nl/actiedomeinen/arbeid/combinatie_arbeid_gezinhttp://link.springer.com/article/10.1007/s12498-011-0230-5#page-1