Good morning, could I have this shirt cleaned express, please?

Yes, that will be three weeks, dearie.

Three weeks, but the sign outside says 59-minute cleaners.

Yes, that’s just the name of the shop, luv.

Shirt, Bonzo Dog Band, Tadpoles, 1969

Vroeger hoorde je nagenoeg nooit van de bazen van ministeries. Voor de Copernicushervorming heetten ze nog Secretaris-Generaal. Niet dat de meeste FOD-Voorzitters – iemand die hield van groteske en dwaze titels vond ooit dat ministeriebazen Voorzitter Van Het Directiecomité Van De Federale Overheidsdienst moesten genoemd worden – veel in de openbaarheid komen. De meesten vinden dat pour vivre heureux vivons cachés. Sommigen mogen ook niet van hun minister. Maar ik vind dat iemand die zoveel betaald wordt door de overheid niet alleen een onderdeel van de overheid moet beheren maar ook naar buiten moet komen, moet werken aan de branding en beschikbaar moet zijn voor commentaar. Wat vanzelfsprekend is in de privésector, hoort het ook te zijn in de publieke sector. En dus kent nagenoeg iedere journalist in dit land mijn telefoonnummer.

De meeste journalisten die me bellen hebben ondertussen door dat FOD-voorzitters geen secretaris-generaal meer zijn. Dat waren in het beste geval experten in hun domein die traag maar zeker, geholpen door een partijkaart, omhoogschoven tot ze, op een paar jaar voor hun pensioen, op het hoogste schavot terechtkwamen. Ik bezweer het mensen nu al jaren: een organisatie kan alleen goed gerund worden door een manager en dat is per definitie een niet-expert. “Laat nooit de slimste de baas zijn”, zoals mijn copain Tom Auwers het zo mooi uitdrukt.

Toch krijg ik nog geregeld journalisten aan de lijn die me vragen willen stellen over de sociale zekerheid. Dan zeg ik altijd dat ik daar weinig van afweet. “Maar je bent toch de baas van de Sociale Zekerheid?”, vragen ze dan vol ongeloof. Dan zou ik kunnen antwoorden: “Yes, that’s just the name of the shop, luv”. Hoe raar het ook klinkt: onze FOD is amper bezig met sociale zekerheid. Onze grootste dienst is dienstverlening aan mensen met een handicap. Dat is sociale politiek maar geen sociale zekerheid. Onze tweede grootste dienst is de Sociale Inspectie die de regels van Sociale Zekerheid controleert maar het niet is. Sociale Zekerheid speelt zich in ons land af bij de instellingen zoals de RSZ, het Riziv en de RVP.

Maar ik moet journalisten vooral uitleggen dat niemand nog alles weet over sociale zekerheid, over financiën of over justitie. Een goede manager zorgt ervoor dat er een plejade aan experten zijn die gezamenlijk op alle vragen kunnen antwoorden.

Journalisten zijn niet de enigen die de denkfout Voorzitter = Expert maken. Onervaren nieuwe ministers sommeren ons tijdens hun politieke wittebroodsweken steevast op een vergadering over Een Belangrijk Probleem. Groot is hun verbazing als ik dan stel dat niet ik maar mijn expert aanwezig zal zijn. Die expert krijgt dan van mij een brief mee die hij na de vergadering aan de minister overhandigt. Daarin staat wat er de afgelopen uren – belangrijke vergaderingen zijn nooit kort bij de overheid – gebeurd is. De minister gaf een lange inleiding en stelde daarna de vraag “hoe kunnen we dit vermijden?”, waarop alle aanwezige leidende ambtenaren naar hun mobieltje grepen en hun expert vroegen wat ze de minister moesten antwoorden. De volgende jaren zijn dit soort vergaderingen gelukkig bevolkt door experten en worden ze voorgezeten door in het domein beslagen kabinetsleden.

Naast journalisten en ministers is er nog een derde groep met aan wie de overgang Secretaris-Generaal naar manager is voorbijgegaan: vakbonden. Volgens hen heeft de NMBS-operette die we de laatste weken meemaken, veel te maken met het feit dat Jo Cornu niet hoogstpersoonlijk de gesprekken meemaakte. Vakbondsmensen verslaan politici met lengten in lange vergaderingen, die meestal eindigen in afspraken om ooit nog eens samen te komen. En ze willen altijd dat de baas van de organisatie aan tafel zit.

De ACOD liet me per brief weten diep ontgoocheld te zijn over mijn afwezigheid op een uitzonderlijk basiscomité met als enig agendapunt de terreurdreiging en de gevolgen voor de personeelsleden. De vergaderingen van het basiscomité worden in onze FOD al jaren voorgezeten door  onze personeelsdirecteur. Maar nu was omwille van de belangrijkheid van het agendapunt mijn aanwezigheid opeens broodnodig. Ongetwijfeld zou ik met mijn onmetelijke wijsheid onmiddellijk geweten hebben hoe de terreur een dodelijke slag kon toegebracht worden. Vroeger dacht ik dat telkens als het ACOD me een farao noemde, dat spottend bedoeld was maar blijkbaar geloven ze echt in mijn wonderlijke krachten. Jean-Claude Heirman, die de vergadering voorzat, was niet alleen perfect gemandateerd – dat iemand die namens het directiecomité op een vergadering zit altijd een mandaat heeft is iets wat het ACOD na al die jaren blijkbaar niet kan begrijpen – maar is ook deskundiger dan ik in dat soort zaken.

“Mijn organisatie zal het personeel op de hoogte brengen van de inhoud van deze brief” is de fijnzinnige slotzin van de ACOD-brief. U doet uzelf te kort, beste ACOD. Ik vind dat gans België moet weten waar jullie mee bezig zijn. Ik wens jullie een gelukkig 1988.

Naschrift

Deze tekst verscheen, weliswaar kerstelijk ingekort, in De Tijd van 2 januari 2016.

De ACOD-brief:

De video van de goddelijke Bonzo’s: http://tinyurl.com/popnunm

In 1969 noemden ze zichzelf Bonzo Dog Band omdat DJ’s hun tanden braken op Bonzo Dog Doo-Dah Band. Natuurlijk moesten ze daar zelf vreselijk mee lachen: http://tinyurl.com/hm5dgry

De Bonzo’s waren voor rock wat Monthy Python voor televisie was: je wist niet wat je zag en hoorde. Ze waren even wereldberoemd in 1968 toen ze een hit hadden met I’m The Urban Spaceman: https://www.youtube.com/watch?v=xVr2hbE6aW0 die geproduced was door ene Apollo C. Vermouth in het werkelijke leven Sir James Paul McCartney. De Bonzo’s waren hem getipt toen the Beatles op zoek waren naar een crazy act voor hun film Magical Mystery Tour. John Lennon was niet geïmponeerd – “well, Lennos was really up his own ass, basicly” – maar de man die tot zijn dood met de Bonzo’s bevriend bleef was George Harrison, niet voor niets de grappigste Beatle. Hij zette Neil Innes, de beste songwriter van de Bonzo’s, aan om een persiflage album over de Beatles te maken. Dat werd The Rutles. Het was zo’n succes dat er zelfs een film van kwam, vanzelfsprekend gefinancierd door George. George kreeg hierdoor nog meer zin in filmproducing en stichtte HandMade Films die ons Monty Python’s Life of Brian, Time Bandits, Withnail and I and Lock, Stock and Two Smoking Barrels bracht. Neil Innes herschiep alle Beatlesalbums. Ze zijn allen op youtube terug te vinden. Let It Rot is de beste. Het beste Lennonnummer John never wrote was van Innes, Cheese And Onions: http://tinyurl.com/hbjdb4q al zijn er nogal wat die zijn I’m The Walrus-interpretatie nog hoger inschatten. Piggies in the Middle: http://tinyurl.com/hgxoaoa

The Bonzo’s over The Beatles: http://tinyurl.com/jdwzogb

De grootste Britse komieken staken hun waardering voor de Bonzo’s niet weg: http://tinyurl.com/zn96kdc

De OpperBonzo was Vivian “If I had all the money I’ve spent on drink — I’d spend it on drink” Stanshall. De BBC4 documentaire toont aan welke speciale man hij was: http://tinyurl.com/hpcd8xq Als je er, zoals ondergetekende, nooit genoeg van krijgt: http://tinyurl.com/h5txzjd

Alles wat de Bonzo’s maakten was grappig. Maar ze waren briljant als ze Elvis parodiëerden. Met Shirt kreeg je al een voorsmaakje maar Canyons Of Your Mind is hun hoogtepunt: https://www.youtube.com/watch?v=JH59ZILMmL0

De band Death Cab For Cutie haalde hier haar naam: http://tinyurl.com/oltda22

Tik gewoon Bonzo Dog in op Youtube en je vindt tientallen juweeltjes zoals The Equestrian Statue http://tinyurl.com/z7vrtj2. They brighten up your day (if it’s grey).