I want the money and the power

I want the money and the power

Vado – Money And Power, Slime Flu 5, 2015

“Hoeveel verdien je nu echt?“ Er gaat geen dag voorbij of ik stel die vraag. Het geeft je, heb ik geleerd, meer inzicht in hoe de wereld draait dan veel longitudinale studies. Gewone mensen – werknemers, kleine zelfstandigen of ambtenaren, het soort wezens die volgens Louis Michel  een ‘salaire de misère’ verdienen – vertellen het je zonder veel problemen. En zelfs na honderden hoeveel-verdien-je- nu-echts, blijf ik erover verwonderd met hoe weinig de gemiddelde Belg moet rondkomen.

Natuurlijk weet ik als baas van de FOD Sociale Zekerheid dat het mediaan netto maandinkomen in België 1.750 euro bedraagt maar als ik het hoor van een alleenstaande moeder met twee kinderen, voel ik mij, die behoor tot de 1% topverdieners van dit land, telkens weer pijnlijk op mijn ivorentorenplaats gezet.

Bij managers uit de privésector komt het antwoord moeilijker, maar als het ijs voldoende gebroken is, krijg je toch een bedrag te horen. En dat is in de meeste gevallen een stuk lager dan dat van een minister, parlementslid, burgemeester en zelfs schepen van een grote stad. Ik krijg dus de slappe lach als ik voor de zoveelste keer een politicus hoor zeggen dat ze het niet voor het geld doen “want anders had ik wel een job in de privésector genomen.” ‘(Geert Versnick was topvoetballer geworden).

Natuurlijk is er een klein kransje privémanagers die onwezenlijk veel geld verdienen maar hoeveel van onze politici zouden zo’n job aankunnen? Het gros van de politici die ik ontmoet heb zouden nooit door een assessment voor een job als overheidsmanager geraken. Een laffe want anonieme bron uit de regeringstop zal wel weer misnoegd zijn over deze bewering maar ik daag iedere Wetstraatpoliticus uit om zich door Selor te laten testen en de uitslag bekend te maken (transparantie was toch het buzzword deze week?).

De waarheid is dat de meeste mensen die onze parlementen en regeringen bevolken nooit zo’n hoge inkomsten zouden hebben als ze in de privésector zouden werken. Weinigen gaan in de politiek voor het geld. Maar velen blijven erin voor het geld. En te veel goede mensen gaan weg uit de politiek omdat ze walgen van hun graaiende partijgenoten.

Sommigen hebben blijkbaar tijd om naast hun eigenlijke opdracht, ook nog tientallen mandaten op te nemen. Eentje kan zelfs moeiteloos het ambt van schepen van de grootste stad van het land combineren met 42 mandaten. Stel dat de man 12 uur per weekdag werkt, dan heeft hij voor elk van zijn 43 opdrachten telkens 84 minuten vrij en dan moet zich nog supersonisch verplaatsen van de ene vergadering naar de andere en alleen broodjes eten.

Laat ons aannemen dat het schepenambt in een grote stad toch minstens een achturendag noodzaakt, dan heeft hij voor elk van zijn 42 mandaten wekelijks 28 minuten vrij, inclusief verplaatsing, voorbereiding, nabespreking en occasioneel etentje. Durven zeggen dat zo iemand elk van die opdrachten behoorlijk uitvoert is niet alleen getuigen van meer koenkennis dan mensenkennis (dat was briljant, Kaaiman) maar ook en vooral de mensen voor de zot houden.

“Politici moeten zoveel verdienen omdat ze zo hard werken”. So what? De mensen die bij ons de dossiers voor mensen met een beperking behandelen werken ook hard, de meeste politiemensen werken ook hard, de mensen die ons wijkkrantenwinkeltje open houden, slapen amper. In vergelijking met de inkomens van de politici die de afgelopen klaagden over de kritiek op hun hoge inkomsten, doen deze mensen het voor een habbekrats.

Natuurlijk “draaien” politici veel uren maar is dat altijd voor het algemeen belang? Winkels openen, eindtoespraken houden op congressen waar ze een verveeld publiek onderhouden met een door verveelde kabinetsmedewerkers geschrevenen en van clichés bolstaande speech en ontelbare vergaderingen bijwonen waar ze geen spat meerwaarde leveren maar er zijn omdat ze belangrijk zijn, kan je bezwaarlijk onderbrengen bij “het algemeen belang dienen”.

Overigens, mijnheer Michel, je komt er niet van af met gratuite excuses voor mensen in het onderwijs. Ga er eens een kwartaal gratis lesgeven voor je absolutie, beste Louis, dan zal je zien dat leerkrachten veel beter voorbereid het leslokaal binnenkomen dan parlementairen het parlement.

De meesten hebben, getuige de inhoud van hun parlementaire vragen, genoeg aan de lectuur van de krant van de dag om over de wereld na te denken. De mensen die op onze FOD de antwoorden voor die parlementaire vragen moeten opstellen, kunnen, op basis van ons krantenoverzicht, moeiteloos voorspellen welke vragen zullen gesteld worden. Ze wachten zelfs niet meer op de vraag om een antwoord te formuleren.

Maar men mag de verantwoordelijkheid van politici niet onderschatten, is de volgende tegenwerping. Et alors? Zou de verantwoordelijkheid van de treinleiders die deze week de catastrofale situatie in Leuven moesten managen niet even groot zijn? Zij deden het voor een derde van een parlementsgage (en zullen moeten werken tot hun 67^ste voor een veel lager pensioen).

Een laffe want anonieme bron uit de regeringstop zal ook over deze beweringen misnoegd zijn maar ik daag iedere Wetstraatpoliticus uit om zijn agenda publiek te maken opdat de kiezer zou kunnen nagaan hoeveel tijd hij bezig is met de res publica en hoeveel met de rest (transparantie was toch het buzzword deze week?).

Het zal de burger ontgaan zijn dat niet Leonardo Da Vinci maar onze gemeentepolitici met de vele mandaten de uomini universali zijn van deze planeet. Zij weten namelijk alles van energieproductie en distributie, weten hoe het programma van de Vlaamse Opera er moet uitzien, kennen de laatste IT-ontwikkelingen, weten hoe de bulkhandel in havens moet verlopen en kunnen je feilloos uitleggen welke spin-offs onze universiteiten moeten exploreren want ze zitten in de beheerraden van de organisaties die hiervoor moeten instaan. Ze controleren er zogezegd de belangen van de gemeente, maar eigenlijk weten ze amper wat er omgaat en stemmen ze zonder enige navraag voor een belegging in fosforbommen.

Voor de goedbetaalde mandaten wordt stevig gevochten bij de coalitievorming. Ooit was ik verbijsterd getuige van een hallucinante discussie over wie van de twee kandidaten schepen zou worden en wie met een mooie boodschappentas mandaten naar huis mocht. De man die schepen werd, voelde zich fors bekocht.

Veel van die mandaten zijn niet of amper betaald, hoor je dan vergoelijken. Maar het is niet omdat er niet betaald wordt dat er niet veel gegeven wordt. Het jaarlijkse reisje naar een Europese stad (in alle citytripgidsen als the place to be aangeprezen), de etentjes in sterrenrestaurants en een Bose Soundlink of Sennheiser-koptelefoon als eindejaarcadeautje doen het verdriet voor het gemis aan zitpenningengemis snel vergeten.

Sommige mandaten zijn bijzonder gegeerd zelfs als er niets betaald of gegeven wordt. Ze stralen veel status uit. Veel politici zijn money-driven maar ze zijn nagenoeg allemaal status-driven. Als je het politieke landschap goed wil lezen, kan ik je aanraden om met Statusangst van Alain de Botton als stratengids door de Wetstraat en belendende parken te stappen.

Zoals steeds terecht, stelde Guy Tegenbos deze week dat je met politici  zelden goede raden van bestuur krijgt en pleitte hij voor raden van bestuur met niet-partijgebonden professionelen, en voor politici die professionals te laten controleren vanuit de gemeenteraden en schepencolleges. Dat we daar nog ver van staan bleek deze week weer uit een oproep van De Lijn, die 4 onafhankelijke bestuurders in zijn raad van beheer wil. Die zullen aangesteld worden door de Vlaamse Regering. Ook dit is de mensen voor de zot houden.

Een aantal politici pleiten voor het verder uitoefenen van hun beroep omdat ze toch voeling moeten houden met de wereld. Die wereld bestaat grotendeels uit lederen fauteuils rond met rozenhout ingelegde tafels, blijkt na lezing van de mandatenlijsten die politici ieder jaar bij het Rekenhof moeten neerleggen. Tussen onze politici zijn er niet veel die vaste vrijwilliger zijn in achtergestelde wijken. Meestal zijn ze advocaat (maar hoeveel keer staan ze in de rechtbank?) of professor (en hoeveel onderzoekswerk doen ze?).

Politici zorgen niet voor goed bestuur door in de wereld te staan maar goed over de wereld geïnformeerd te zijn. We moeten van politici niet verwachten dat ze in de prostitutie gaan om er de enorme menselijke problemen op te lossen maar wel dat ze hun oor te luisteren leggen bij wijkpolitiemensen, onderzoekers en hulverleners.

Dat bijklussen zorgt niet voor inzicht in de problemen waar ons land mee worstelt, laat staan voor het vinden van oplossingen ervoor. Anders was het fileprobleem al lang opgelost, want daar zijn nogal wat politici goed mee vertrouwd, al was het maar omdat dat stilstaan het rijden van de ene mandaatvergadering naar de andere zitpenningvergadering sterk bemoeilijkt.

Als je de jaarlijkse rapporten in onze kranten leest over onze parlementsleden, kun je alleen maar concluderen dat de politici met bijberoep die roepen dat ze niet wereldvreemd willen zijn minder goede punten krijgen dan hun collega’s die ze met dedain ambtenaar-politicus of beroepspoliticus noemen.

Het laatste argument om bij te klussen is dat het de politicus onafhankelijker maakt van zijn partij. Daar merkt je op donderdagavond anders niets van. Parlementairen stemmen braafjes wat hun partijleiding voorschrijft.

Mijn respect voor politici die hun loon en activiteiten beperken tot de opdracht die ze van de kiezer kregen en die zich bovendien bij het uitvoeren van die taak niet laten leiden door partij- of eigenbelang, is niet te meten. En neen, ik ben geen voorstander van een race to the bottom.  Zij mogen goed verdienen. Al is de 10.000 euro netto per maand die een Brussels minister, die toch maar een veredelde schepen is, toegeschoven wordt, er ver over. Ook dat is de mensen voor de zot houden.

Maar ik kreeg de groep niet-graaiende politici – een goede parlementair meldde me dat hun aandeel zo ongeveer 5% bedroeg – amper te horen de laatste weken. Ik hoorde vooral politici die ofwel pleitten voor het bijklussen of het fenomeen goedpraatten. Dat ondermijnt het vertrouwen in ons politiek personeel nog meer dan de graaischandalen zelf.

Naschrift

Deze tekst verscheen, teruggebracht tot 800 woorden, in De Tijd van zaterdag 25 februari 2017.

Dank aan Hans Caron die me tweette dat het meervoud van ‘uomo universale’ ‘uomini universali is. Ja, ik heb moderne humaniora gedaan.

Video van Vado’s Money And Power: https://www.youtube.com/watch?v=dOkyJs8lYBM

Fusie

Ik had het in deze blog ook over de problematiek van de te kleine gemeenten kunnen hebben. Burgemeesters of schepenen in gemeente van 15.000 inwoners verdienen erg weinig. De burgemeester van zo’n gemeente krijgt jaarlijks € 60 422 bruto maar toch moet hij de ganse dag in de weer zijn voor zijn inwoners. Een “gewone” job erbij combineren is dus moeilijk. Natuurlijk gaat zo iemand op zoek naar mandaten. Vroeger was dit ook het geval voor burgemeesters en schepenen van de grote steden. In de jaren negentig verdienden nogal wat burgemeesters van grote steden meer met hun mandaat in het Gemeentekrediet dan wat ze ontvingen voor het enorme werk dat ze verrichten als burgemeester. Je kunt je afvragen of in deze omstandigheden het belang van het gemeentekrediet niet meer behartigd werd dat dat van de eigen stad. Dat kan nu ook het geval zijn voor burgemeesters en schepenen van kleinere gemeenten. In vorige blogs heb ik de noodzaak van gemeentefusies naar voor geschoven. Nogal wat studies tonen aan dat er entiteiten van 100.000 inwoners nodig zijn om een draagkrachtige overheid mogelijk maken. Dat zou het probleem van “noodzakelijke mandaten” oplossen. Bijkomend voordeel zou zijn dat het aantal uitvoerende politici sterk verminderd wordt. Dat is toch wat onze premier wil? Schaf dan ook maar ineens overbodige structuren als Senaat en provincies af. Daar is politieke moed voor nodig. Maar er zijn maar weinig tekenen van moed aan de einder te bespeuren.

Media

Een aantal journalisten, daarentegen, voelden de essentie van de vertrouwenscrisis rond de graaicultuur aan. Een overzicht:

Wie leeft er hier boven zijn stand?

http://www.standaard.be/cnt/dmf20170221_02744323?shareid=8993f13ad93b85f7bf2af2c09cbaa9d3f54907b7a592cf53a8bd75ead5b1ea67ede163f6dc20b31aaba606ad131414b9845e99ed1cbf5ad8f289a1bcd461eb5e

http://www.tijd.be/tablet/newspaper_opinie/De_onverwachte_revolutionair.9864722-7316.art

http://www.tijd.be/tablet/newspaper_opinie/De_grijze_zone_tussen_publiek_en_privaat_heeft_flink_wat_zonlicht_nodig.9864721-7316.art

Even niet kijken en je belegt in fosforbommen

http://www.standaard.be/cnt/dmf20170216_02735471?shareid=8993f13ad93b85f7bf2af2c09cbaa9d3f54907b7a592cf53a8bd75ead5b1ea67392d392087963cd288a995e6c7289922845e99ed1cbf5ad8f289a1bcd461eb5e

Pak het probleem bij de wortel aan

http://www.standaard.be/cnt/dmf20170216_02735430?shareid=8993f13ad93b85f7bf2af2c09cbaa9d3f54907b7a592cf53a8bd75ead5b1ea672feb80271935ffb503542ef6b1b2f344845e99ed1cbf5ad8f289a1bcd461eb5e

Hardleers en regentesk

http://www.standaard.be/cnt/dmf20170215_02733664?shareid=8993f13ad93b85f7bf2af2c09cbaa9d3f54907b7a592cf53a8bd75ead5b1ea6793c6fa7b5aa6f1e435e8eebab1e46081845e99ed1cbf5ad8f289a1bcd461eb5e

 

De Bomen En Het Bos

http://www.standaard.be/cnt/dmf20170214_02731628?shareid=8993f13ad93b85f7bf2af2c09cbaa9d3f54907b7a592cf53a8bd75ead5b1ea67bf5be99b10350c6be936bd425e47d418845e99ed1cbf5ad8f289a1bcd461eb5e

Gezwets in de Wetstraat, een j’accuse

http://www.standaard.be/cnt/dmf20170223_02746588?shareid=8993f13ad93b85f7bf2af2c09cbaa9d3f54907b7a592cf53a8bd75ead5b1ea67e17159388f92c54209faa5b3c9cd8201845e99ed1cbf5ad8f289a1bcd461eb5e

Ben jij wel maagdelijk, mijn beste Frank?

Na deze j’accuse ligt het voor de hand dat ook mijn financiële situatie onder de loep wordt genomen. No need, het overzicht:

Maandelijks ontvang ik, als overheidsmanager, het enorme bedrag van 7.172,73 euro op mijn rekening. Dat is mijn enig inkomen. Ik zetel ook in de Stichting P&V (strijd tegen uitsluiting van jongeren), de vzw Egov (overheidsconstructie voor aanwerving IT-mensen), de vzw Beursschouwburg, het Festival van Vlaanderen (Gent) en Het Kunsthuis (Opera en Ballet Vlaanderen) maar ik weiger iedere betaling. Een paar keer per jaar ben ik aanwezig op de adviesgroep P&V. Daar worden zitpenningen betaald die omwille van rare fiscale redenen wel rechtstreeks moeten worden uitbetaald maar die stort ik onmiddellijk door aan een goed doel (dat wisselt van jaar tot jaar). Aan hetzelfde doel wordt de vergoeding voor mijn columns in De Tijd en de opbrengst van mijn eerste boek doorgestort. De opbrengst van mijn tweede boek is voor de ghostwriter, voor wie mijn dankbaarheid onmeetbaar is. Via Read My Lips doe ik presentaties die betalend zijn. De eerste jaren werd het geld rechtstreeks aan De Stiltehoeve gestort. Nu laat ik alle betalingen bij Read My Lips in een soort spaarrekening opstapelen die het mogelijk moet maken om bij het einde van mijn mandaat bij de FOD een stichting of andere constructie op te zetten, die de ideeën rond geluk op de arbeidsmarkt, die ik de laatste jaren heb ontwikkeld, moet ondersteunen.

Onafhankelijk

Ik ben kandidaat onafhankelijke bestuurder van De Lijn. Men zoekt iemand die expertise heeft inzake veranderingsmanagement in grotere ondernemingen. Ik kan ter zake wel één en ander voorleggen. De Vlaamse Regering, die over onafhankelijke beheerders zal beslissen, zou er zeker financieel goed aan doen om mij te kiezen want ik doe afstand van alle vergoedingen. De Vlaamse burger moet voor mij geen belasting betalen om me een vast jaarbedrag van 2929,13 euro, verhoogd met een zitpenning van 292,91 euro per bijgewoonde vergadering en terugbetaling van de verplaatsingskosten te gunnen. Ik ben curieus of de Vlaamse ministers me wel onafhankelijk genoeg vinden.