Thrash me crash me
Beat me till I fall
I wanna be a victim for you all
Oh bondage, up yours!
Oh Bondage Up Yours!, X-Ray Spex , Single, 1977

Mijn mooiste boek van het jaar – december is lijstjestijd – is het succulent uitgegeven fotoboek Au Plan K. De ondertitel zegt het allemaal: Joy Division & Post-Punk at La Raffinerie du Plan K. Tussen 1979 en 1982 heb ik amper een optreden gemist in die voormalige wafelfabriek. Ik was er ook die gedenkwaardige oktoberavond in 1979 toen Joy Division er zijn eerste Europese optreden gaf. Na honderden draaibeurten van hun nu iconische Unknown Pleasures, wist ik mij nog steeds geen raad met dat rare gevoel van geluk vinden in doemwroeten.

Ik wist het ook niet na het bevreemdende optreden. Peter Hook en Bernard Sumner hadden enkel oog voor hun instrument. “Omdat we zo slecht konden spelen”, zeggen ze nu. Bekijk die onwaarschijnlijke foto van Ian Curtis op pagina 68. “Être l’auteur de cette photo est une bénédiction”, zegt fotograaf Philippe Carly terecht. Die blik! Wist hij wel dat er een publiek was?

Die avond ontmoet hij de onwaarschijnlijk aantrekkelijke Annik Honoré, rockjournaliste maar vooral bezielster van het Plan K. Ze werden hartstochtelijk verliefd. Ian was net getrouwd, wist zich met de situatie geen raad en verhing zich zeven maanden later. Zo doem kan doem zijn.

Een meisje op één van de Plan K-foto’s lijkt sprekend op Loo-Ys, voor de burgerlijke stand Louise – in de punkdagen had niemand een burgerlijke naam – die ik leerde kennen in één van de vele wonderbaarlijke Londense muziekwinkels. In die tijd vond je zelfs in onze hipste platenwinkels niet een fractie van de muziek waarover ik las in The New Musical Express of The Face. Dus nam ik tot vier keer per jaar de mailboot naar Dover (4 uur) en daarna het bommeltje naar London (3 uur) met een klein toiletvaliesje en een reusachtige koffer waar ik bij de terugweg rolschaatsen onder bond omdat de voorraad ingeslagen vinyl niet tilbaar was.

Loo-Ys had zoals zovelen in die tijd, een universitair diploma en geen job, en maakte van haar hobby dan maar haar werk. Ze hielp de klanten aan moeilijk vindbaar vinyl. Ik vroeg haar naar albums van Betty Davis, de funky ex-vrouw van Miles Davis die het zo goed kon vinden met Jimi Hendrix. Het bleek één van de idolen van Loo-Ys te zijn. Ik had het kunnen weten want ze droeg een zelfgemaakt (iets anders droeg je niet in de punkdagen) T-shirt met het van Oscar Wilde gepikte “Everything in the world is about sex except sex. Sex is about power.” In een krakkemikkerig DIY-koffiehuisje – het nu mondaine Notting Hill was toen krakersgebied –vertelde ze me over haar andere passie: vrouwenrechten. Ze had net met een paar vriendinnen en vrienden een opvangcentrum voor geslagen vrouwen opgericht. In Gent was ik zijdelings bij een zelfde project betrokken. We hadden wat af te praten.

“Punk is een dijkbreuk gebleken voor vrouwen”, zei ze. “Vroeger waren rockvrouwen poppetjes in de handen van mannelijke managers, producers en bandleden. Nu zijn ze onafhankelijk. Sure, Poly Styrene (X-Ray Spex) and Siouxsie (& The Banshees) showed us the way. Je moet zeker gaan kijken naar The Slits. En naar The Raincoats! By the way, Ane De Silva is right there, wees ze naar het tafeltje bij het raam. Ik ben zeker dat er een grote toekomst is voor Delta 5 en The Au Pairs. Lesley Woods (frontvrouw Au Pairs) is een fantastische vrouw”.

“Vrouwen zijn nu overal, als artiesten, als managers, als journalisten. “Maar we zullen maar geslaagd zijn als mannen met macht met hun poten van ons af blijven”, zei ze met een razernij die me deed vermoeden dat het voor haar geen theoretisch gegeven was.

In 2017 heb ik veel aan Loo-Ys gedacht. Niet zozeer door die foto, maar omdat haar woorden in dit jaar, 37 jaar nadat ze uitsprak, nog even actueel bleken als toen. Het jaar zette in met het aantreden van een Amerikaanse president die het heerlijk vond dat zijn macht hem de mogelijkheid gaf iedere pussy te grabben die hij zich kon wensen. Loo-Ys, die in 1983 weer Louise werd en naar de U.S. verkaste, moet het met lede ogen aangekeken hebben. Maar het jaar eindigde beloftevol met de val van ongemeen machtige filmbonzen, journalisten en politici die voordien carrières braken van beloftevolle jongen mensen die zich onttrokken aan hun lusten. Ook nu is weer sprake van een dijkbreuk. “Het einde van het patriarchaat is ingezet” zegt Dalilla Hermans in Humo. Dat zei Loo-Ys ook in 1980. Zou Louise er nog in geloven?

Naschrift

Deze tekst verscheen, verkort, in De Tijd van 29 december 2017.

De video van Oh Bondage Up Yours! In de single-uitvoering vind je hier: https://www.youtube.com/watch?v=aTfgWegud7o maar deze live-video doet Poly Styrene, de frontvrouw van The X-Ray Spex meer eer aan: https://www.youtube.com/watch?v=ogypBUCb7DA

De Man Met De Zeis is punk niet genegen. Poly Styrene kreeg in februari 2011 te horen dat ze borstkanker had in een vergevorderd stadium, met uitzaaiingen naar de rug en de longen. Ze stierf een paar weken later. Ze werd net geen 54.

Kanker trof ook Annik Honoré. Ze stierf op 3 juli 2014 op 57-jarige leeftijd. In haar laatste interview https://tinyurl.com/yd9kcn6k spreekt ze de hoop uit dat er meer interesse komt voor het “baanbrekend” werk dat tussen 1979 en 1984 bij plan K verzet werd. Jammer genoeg heeft ze de komst van het magnifieke fotoboek niet meer meegemaakt.
Het boek bestellen (en persoverzicht lezen) kan bij http://www.newwavephotos.com/APK_en.php

De dijkbreuk voor de rockvrouwen die Loo-Ys zag in 1981 is er niet gekomen. Of toch niet voor de vrouwen waar zij het van verwachtte. Neem nu Viv Albertine, één van de legendarische Slits, al was het maar omwille van die onwaarschijnlijk in-your-face hoes van hun debutalbum Cut.
Haar autobiografie, vol onwaarschijnlijke ontmoetingen, maar ook met heroine, kanker en moederschap, met als alleszeggende titel Clothes, Clothes, Clothes. Music, Music, Music. Boys, Boys, Boys is in 2014 genomineerd voor de National Book Awards. Interview over haar boek: https://www.youtube.com/watch?v=e3t02TC0gc4

Als je een uur tijd hebt, kijk dan eens naar deze extraordinaire vrouw https://tinyurl.com/y763vt8j tijdens een interview in de British Library voor een ademloos publiek.
Ze maakte in 2012 een voor een ex-Slit zeer poëtisch album, The Vermilion Border.

De sfeer op The Madness of Clouds is tekenend voor de sfeer: https://www.youtube.com/watch?v=O0vJ-lgGPjs

Viv’s eerste vriend was Mick Jones (die Train In Vain schreef als antwoord op haar Typical Girls), die van haar Slits-copine Paloma Romero was Joe Strummer, die haar naam niet kon uitspreken en er Palmolive van maakte. Ze nam die als artiestennaam aan. Palmolive vertrok van de Slits naar de Raincoats en op pilgrimage naar India, een erg hippieachtige daad in de post-punk-periode. Ze verkaste daarna naar Cape Cod, Massachusetts in de U.S., werd born-again christian en bracht een versie van het Slits-nummer FM met als refrein “Jesus is the answer. Why don’t you let him in?”. Ze overleed aan kanker in 2013. Ze werd 55. Ze leefde amper 5 jaar langer dan haar eerste lief, Joe Strummer, die maar 50 jaar oud werd.

Ook de derde Slit, Ari Up, stierf jong (48) aan kanker (2010). Zij ging in 1981 onder inheemse mensen in Indonesia wonen. Dat Ari de echte reggaedubstermeesteres van The Slits was maakte ze duidelijk met wonderbaarlijke muziek samen met The New Age Steppers en (https://tinyurl.com/ybfa3p43) en met Dubblestandart & Lee “Scratch” Perry https://tinyurl.com/yct5zco3 maar vooral van zichzelf: het in 2005 uitgebrachte Dread More Dan Dead is een juweeltje.

Luister naar Me Done https://tinyurl.com/ybfe8hkz

The Raincoats verging het niet veel beter. De twee sleutelfiguren Ana De Silva en Gina Birch hadden al snel een moeilijke relatie. Ooit zegde De Silva tegen een reporter “We broke up after every record,” waarop Birch antwoordde, “We broke up after every gig!“. Geen wonder dat de groep in 1984 uiteen ging. Het was Kurt Cobain die The Raincoats weer in de markt zette. In 1992 ging hij In de Rough Trade winkel (in Notting Hill) op zoek naar vervanging voor hun kapot gespeelde debutalbum en kreeg te horen dat Ana De Silva een paar straten verder een antiekzaak uitbaatte.

Cobain en Kim Gordon (The Girl Monster van Sonic Youth) zorgden er niet alleen voor dat hun platen heruitgebracht werden maar ook dat Ana De Silva en Gina Birch weer samen gingen optreden. Het zijn al jaren weer de beste vriendinnen. Girl power.

En wat is er geworden van Lesley Woods, de frontvrouw van de Au Pairs, de groep met de zeer militante albumhoes en albumtitel, waar loo-Ys zo veel verwachtingen van had?

Ze werd… advocate, gespecialiseerd in migratie. Ze is niet de enige ex-punk die nu een totaal ander leven leiden. Sommigen werden private banker, sommigen zelfs priester: https://tinyurl.com/ybhpvzmb

Lesley Woods treedt nu en dan op en zingt dan zonder twijfel met evenveel overgave Come Again:

https://tinyurl.com/ycqjfm45

Wil je een paar uren youtuben met Girl Powersongs? Twee interessante lijstjes

Pitchfork: https://tinyurl.com/yb3qyfpm

Rockhall:  https://tinyurl.com/yahwbd7d

Wie je er schandalig genoeg niet tussen vindt is Betty Davis.

Ze was nochtans lang voor de punk, al anders! Dat zeiden anderen blijkbaar ook van haar.

They Say I’m Different https://tinyurl.com/mqlce3c

Delta 5 is ook afwezig. Wat wil je als je tegen iedereen zegt Mind Your Own Business? https://tinyurl.com/y9k599or

Op 9 februari 1980 gaf Delta 5 één van de heerlijkste optredens die ik in Plan K zag.

De Mixcloud van Plan K-groepen: https://www.mixcloud.com/frank-van-massenhove/plan-k-eros-scene/