What’s over is over and nothing between

Yesterday don’t mean shit

Because tomorrow is the day you will have to face

There’s no rewinding time

Yesterday don’t mean shit, Pantera, Reinventing The Steel, 2000

Een opvallende tweet deze week: “Debat (her)federaliseren is boeiend en nodig. Maar kunnen we eerst praten over WAT overheid nog moet doen en HOE ze dat doet vooraleer we gaan discussiëren over WIE het gaat doen?” De hashtags #kerntakendebat #slankeoverheid #minderlasten doen vermoeden dat de tweeteraar in de liberale hoek moet gezocht worden en waarschijnlijk zijn ideologisch licht in het laatste decennium van de vorige eeuw zag. En jawel, het blijkt mijn goede vriend Philippe De Backer te zijn. Ik ben het niet altijd eens met de staatssecretaris, maar toegegeven, deze keer heeft hij gelijk als hij stelt dat de vragen “wat moet gedaan worden” en “hoe het moet gebeuren” belangrijker zijn in de res publicae dan wie het uiteindelijk zal moeten doen. Alleen is enige scepsis verantwoord: dat kerntakendebat is nog nooit gevoerd. Niet bij staatshervormingen, niet bij administratieve hervormingen en niet bij besparingsmaatregelen.

Nog een puntje van kritiek: het woordje “nog” doet vragen rijzen over het wetenschappelijk serieux waarmee De Backer deze discussie wil voeren. Blijkbaar kan het alleen minder zijn. Minder taken dan die de overheid vandaag uitvoert.

Hopelijk heeft Peter Hinssens de discussie over (her)federaliseren niet opgemerkt want dan zou de Zwalmstreek door een ijselijke kreet opgeschrikt zijn. Al jaren probeert hij er iedereen van te overtuigen dat een uiterst disruptieve tijd aanbreekt vol artificiële intelligentie, het internet of things, blockchains, augmented en virtual reality en quantum computing. Evenveel jaren probeert hij er ons toe aan te zetten om The Day After Tomorrow (ook de titel van zijn recentste boek) voor te bereiden en dan zou hij politici over de SOY hebben horen bakkeleien.

SOY staat voor, pardon my french, de Shit Of Yesterday, de rotzooi uit het verleden waar we elke dag mee moeten afrekenen. Historische bedrijven zijn dikwijls zo hard bezig met hun SOY dat ze zelfs niet doorhebben dat disruptieve start-ups hen ondertussen met huid en haar aan het opeten zijn. Maar, stelt Hinssens, “politieke bijziendheid voor The Day After Tomorrow is nog veel moeilijker op te lossen dan de bedrijfsbijziendheid in grote organisaties, en dat is al zo’n grote uitdaging.”

En dat komt, volgens Hinssen omdat de meeste grote organisaties, bedrijven en overheidsdiensten, te veel bananenplantages zijn die constant bezig zijn met meer en lekkerder bananen te kweken terwijl ze net zoals de succesvolste start-ups beter regenwouden zouden worden. “Plantage-bedrijven zijn keien als het gaat om te groeien, winstgevendheid en productiviteit, maar ze zouden veel van het regenwoud leren als het gaat om diversiteit, densiteit, (…), en om een cultuur te creëren van experimenteren en mislukken om te leren op een niet-lineaire manier.”

Politieke discussies in ons land gaan over meer of minder bananen en of ze in Vlaanderen of in België moeten gekweekt worden. Politici zijn als de dood voor mislukkingen en mijden alle experimenten in hun diensten. Hun managers moeten dus plantages leiden en worden geselecteerd op bananenkennis. En mocht er ergens in het overheidslandschap nog een klein stukje regenwoud overschieten, dan moet dat zo snel als kan gerooid worden om plaats te maken voor een nieuwe plantage.

Het plantagedenken is natuurlijk niet alleen in België problematisch. Bij zijn troonsbestijging beloofde de zelfverklaarde Jupiteriaanse Franse president dat hij komaf zou maken met de hiërarische cultuur die in zijn overheidsdiensten heerst. Maar in Le Monde van 28 juli wordt door verschillende hooggeplaatste overheidsmanagers, naar aanleiding van de zaak Benalla, betreurd dat Macron niets veranderd heeft. Macron wilde dat zijn ministers meer met de overheidsdirecteurs zouden samenwerken. maar daar is nooit iets van gekomen. Integendeel, nu blijkt dat iemand die dicht bij de prins staat zich van alles kon veroorloven et qu’on demande des comptes aux lampistes (en dat de lagere ambtenaren als zondebok worden aangewezen). “De ambtenaar is er om de wet toe te passen, punt. Zelfs als de politiek het omgekeerde ordonneert”, zegt een topambtenaar. Anoniem, want de schrik zit erin nu Macron heeft aangekondigd dat hij, net zoals zijn Amerikaanse collega, zelf de mensen aan het hoofd van de administraties wil aanduiden. Wie zich niet beperkt tot de taken van plantagemeester vliegt eruit. De shit of yesterday ruikt vertrouwd.

Naschrift

Deze tekst verscheen als column in De Tijd van 11 augustus 2018

Video Yesterday don’t mean shit: