Oh I used to be disgusted
And now I try to be amused.
(The Angels Wanna Wear My) Red Shoes, Elvis Costello, My Aim Is True, 1977
Volgens een groepje MR-leden die, toegegeven, eerder tot de Reyndersclan behoren, is de kleine Charles ooit op een druilerige oktoberochtend lelijk op zijn bek gegaan na een uitschuiver op een hoop herfstbladeren die hij in alle donkerte niet had opgemerkt. Het voorval heeft hem duidelijk getekend en voorbestemd voor een bezigheid waar op je bek gaan en uitschuivers begaan als wenselijke skills worden omschreven. Toen de huilende kleine Charles in de armen van papa Louis troost zocht, kreeg hij te horen dat niet alleen het schandalige tramverkeer in steden maar ook het afgrijselijke winteruur ooit zal afgeschaft worden. Daar zou Europa wel voor zorgen. Zo groot was toen het vertrouwen in de Europese gemeenschap.
Nu Europa zo weinig vertrouwen in zichzelf heeft dat het de beslissing of we permanent in zomer- of wintertijd doorbrengen overlaat aan de natiestaten, kon de premier ultiem komaf maken met de wintertijd en zijn jeugdfrustratie. Maar blijkbaar behoort snel knopen doorhakken dan weer niet tot de gewenste skills van een premier. En dus laat hij, na het budget en het klimaat, ook de tijd aan ons, eenvoudige burgers, over.
Een referendum over zomer- of wintertijd hoeft voor mensen zoals ik, die over intelligente wekkers beschikken, niet echt, temeer daar er een paar zaken zijn waarover zo’n volksraadpleging een ietsje nuttiger kan zijn. En dan heb ik het niet eens over migratie, mobiliteit of stedelijk tramverkeer, maar eerder over de wenselijkheid van twee Europese parlementsteden en vooral van halfjarige voorzitterschappen van lidstaten.
Voor de meeste landen zijn die zes maanden voorzitterschap een periode van opperste verrukking. Of beter, voor hun naar photo opportunities snakkende politici want voor de Europese burger is dat roulerend voorzitterschap niet alleen een grote geldverspilling, het zorgt ook voor amechtig bestuur.
Twee maal heb ik een Belgisch Voorzitterschap meegemaakt en mocht ik met eigen, dikwijls ongelovige, ogen aanschouwen hoe verkwistend en absurd het ganse systeem is.
Ons voorzitterschap in 2001 werd voorafgegaan door een jaar waarin honderden hooggeplaatste en vetbetaalde mensen (zoals ik) zich beziggehielden met de vraag in welke steden de congressen en de events zouden doorgaan en of we nu vooral paraplus of eerder dassen en foulards als cadeautje zouden uitdelen aan de vele congresleden die ons land een half jaar lang zouden overspoelen.
Uren zijn gespendeerd aan de vraag welk geschenk we de staatsleiders zouden aanbieden. Eén voorwerp was bij voorbaat uitgesloten: de biljardkeu, het geschenk dat een glunderende premier Dehaene in 1993 bij een vorig Belgisch voorzitterschap had uitgedeeld. Die keuen worden tot op vandaag hoog gewaardeerd door de vrienden van de schoonmaakster die ze, nog steeds netjes verpakt, in een hoekje van de hotelsuite had aangetroffen
De eerlijkheid gebiedt om te erkennen dat premier Verhofstadt en vele van zijn ministers dat voorzitterschap inhoudelijk knap hadden voorbereid. Dat was enigzins anders toen België in de tweede helft van 2010 Europees voorzitter werd. Geen enkele politicus was na de moeder van alle verkiezingen en tijdens wat ’s lands langste coalitievorming ooit zou worden, geïnteresseerd in wat in normale politieke omstandigheden voor ieder land een Europese hoogmis is.
De meeste FOD-voorzitters kregen op hun vraag welke de prioriteiten waren van hun ministers iets te horen dat erg op “vind maar iets uit” leek. Hoe meer de regering van lopende zaken desintegreerde in een regering van slopende zaken, hoe groter de inbreng van topambtenaren en topdiplomaten werd.
Eén van de topmensen van de Belgische Permanente Vertegenwoordiging, het orgaan dat samen met de andere lidstaten het Europees beleid uitwerkt, sprak toen op een vergadering met FOD-voorzitters zijn ongerustheid uit over het feit dat politieke beslissingen genomen werden door technici en niet door de verkozenen des volks. Hij zegde er net niet bij dat de vorge keer dat dit gebeurde, in de tweede wereldoorlog, dat niet zo goed was afgelopen voor die topambtenaren.
Toch werd België na afloop door de Commisie gecomplimenteerd voor een schitterend voorzitterschap. Dat gebeurde formeel, wat niets wil zeggen want dat schrijft de Europese hoffelijkheid voor, maar vooral informeel, wat erg uitzonderlijk is.
Zonder enige twijfel wordt België in 2024, na afloop van haar Europees Voorzitterschap, weer formeel én informeel gecomplimenteerd. Want 2024 is een verkiezingsjaar en de kans is groot dat politici de Europese klus weer aan Europarate topambtenaren en topdiplomaten overlaten. Alleen weten we nog niet om het dan zomer- of winteruur zal zijn en of er dan nog trams in Gent rijden.
Naschrift
Deze tekst verscheen als column in De Tijd van 22 september 2018.
Clip (The Angels Wanna Wear My (Red Shoes)
Dank zij Wim Coumans staat nu niet meer in deze tekst dat Herman Van Rompuy premier was tijdens het Belgisch Voorzitterschap in 2010. Wim attendeerde me erop dat Yves Leterme toen opnieuw eerste minister was. Herman Van Rompuy was eerder al Voorzitter van de Europese Raad geworden. In die functie was hij in tegenstelling tot de regering Leterme II wel zeer begaan met het voorzitterschap, vandaar mijn verwarring.
frankvanmassenhove 