‘Ik vind het zeer ontgoochelend wanneer mensen voor wie ik achting heb – intellectuelen, breedkijkende mensen, een aantal journalisten – mensen en ideeën opsplitsen in links en rechts. In mijn beleving geven ze daarmee uiting aan een bijzonder schraal, armtierig, simplistisch wereldbeeld’, zei UGent-rector Rik Van de Walle treffend in de reeks ‘De vragen van Proust’ van De Morgen. Hoe moet je het gedrag van journalisten dan omschrijven die je mordicus bij een politieke partij willen onderbrengen?

In De Standaard van 23 februari was het weer prijs. De krant publiceerde een (des)infografisch overzicht van federale en Vlaamse topambtenaren met telkens een politiek bord voor hun hoofd. FOD Financiënvoorzitter Hans D’Hondt (CD&V-signatuur). FOD Binnenlandse Zakenvoorzitter Isabelle Mazzara (MR). FOD Volksgezondheidvoorzitter Tom Auwers (sp.a). FOD Sociale Zekerheidvoorzitter Frank Van Massenhove (sp.a). Allen waren ooit kabinetschef en dus hebben ze voor eeuwig en een dag de kleur van de minister die ze dienden.

Het is dus geen luie, maar tendentieuze journalistiek. Natuurlijk zou de DS-journalist, als hij eerlijk is en de GDPR volgt, (partijloos) achter mijn naam moeten zetten zoals bij FOD Mobiliteitvoorzitter Emmanuelle Vandamme, want nooit op een kabinet gewerkt, maar dat deed hij niet omdat hij een punt wil maken: iedere politieke partij gebruikt zijn kabinetsmensen als pionnen die ze in administraties uitzetten. ‘Vooral in Vlaanderen wist de N-VA de afgelopen jaren in stilte haar greep op de administratie te verstevigen.’

Ik ken geen enkele topmanager die het geworden is omdat de partij het vroeg. Ze wilden het gewoon graag doen. En ja, het zijn dikwijls cabinetards. Als cabinetard zie je hoe aantrekkelijk de functie is, niet zozeer wegens de uitstekende vergoeding, maar vooral om de veranderingsopportuniteiten en de mogelijkheid iets op lange termijn op te zetten. Je komt door de selectie omdat je enthousiasme, visie en managementcapaciteiten hebt, niet omdat je je als een partijzeloot presenteert.

Het artikel is niet alleen bij mij slecht gevallen. Al mijn collega’s vonden het zum Kotzen. Sommigen vinden het niet erg met een partij gelinkt te zijn, maar de onderliggende idee dat je daar voor een partij zit, steekt. Zoals Tom Auwers treffend tweette: ‘Politieke signatuur toedichten aan topambtenaren is het concept van civil servant negeren. En de waarheid ook.’ Het kan klef klinken, maar de prioriteit van overheidsmanagers is het algemeen belang dienen en goede managers zijn voor hun mensen.

Overigens zou een federale topambtenaar die het partijbelang laat primeren genadeloos afgemaakt worden door zijn collega’s. Als hij dan nog niet gedecimeerd is door een van de ministers als die ervaart dat zijn topambtenaar hem tegenwerkt omdat hij voor een andere kleur rijdt.

Het beeld dat het DS-artikel schetst, is er een van lang vervlogen dagen toen politici geen rekening moesten houden met objectieve jury’s. Maar het beeld zal blijven hangen zolang politici een hand kunnen hebben in de benoeming van topambtenaren. Tussen twee laureaten zullen ze hun partijgenoot kiezen als die er is. Daarom pleit ik al lang voor de aanstelling van de laureaat die als beste uit het assessment en de jurybeproeving kom

Naschrift

Deze tekst verscheen als column in De Tijd van 9 maart 2019.

Video I’m your puppet: https://www.youtube.com/watch?v=Tyvn3QR7BRk