Poly- poly- poly politician

Can you make a right decision

For all of us

You can talk the talk

But will you walk the walk?

Will you bring us comfort?

Politician, Kora,  ‎Volume-EP, 2004

Het had de voorbije week op de voorpagina van alle Belgische kranten moeten staan: ‘Sorry, we hadden het verkeerd voor.’

Een team onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel, de Université Libre de Bruxelles en de Katholieke Universiteit Leuven is tot de bevinding gekomen dat het allerbelangrijkste signaal van de kiezer op 26 mei een hoog opgestoken middenvinger was. De kiezer verwacht beleid maar krijgt gekibbel, veto’s, aanvallen, machtsspelletjes en postjespakkerij. Het geloof in politici en politieke instellingen is de afgelopen regeringsperiode nog meer gedaald.

Met die vaststelling tonen de academici impliciet aan dat bijna alle besprekingen, analyses en gevolgtrekkingen die u de jongste twee maanden hebt gelezen of gehoord er totaal naast zaten.

Maar die voorpagina’s met een grote sorry die hebt u niet gezien. Natuurlijk heeft geen enkele journalist de bedoeling gehad u te bedriegen. Maar het had van enige sérieux getuigd toe te geven dat ze de verkiezingsuitslag 20ste-eeuws en dus verkeerd hadden geïnterpreteerd.

‘Vlaanderen heeft rechts gestemd en Wallonië links.’ Hoeveel keer hebt u dat moeten lezen? Juister was het volgende geweest. In Vlaanderen is vooral op extreemrechtse partijen gestemd, in Wallonië vooral op extreemlinkse partijen. Maar het signaal was niet: ‘We willen naar rechts of links.’ Het signaal was: ‘We willen oplossingen, we willen goed bestuurd worden.’

Een ziedend electoraat haalde snoeihard uit naar alle traditionele partijen – en daar hoort de N-VA na jarenlange regeringsdeelnames ook bij – door te stemmen op partijen die de trado’s smalend treiteren. Bij nieuwe Vlaams Belang-kiezers en nieuwe PTB-kiezers maten de onderzoekers amper ideologische aspiraties maar wel dezelfde woede, bezorgdheid, frustratie en angst.

Bart De Wever (N-VA) en Elio Di Rupo (PS) hebben briljant ingespeeld op de beeldvorming ‘Vlaanderen rechts, Wallonië links’. De historicus-journalist Walter Pauli toonde in het weekblad Knack met sprekende cijfers aan dat geen enkele Vlaamse regeringspartij ooit zo’n verkiezingsnederlaag heeft geleden als de N-VA op 26 mei. 290.000 kiezers, een op de vier, draaiden de partij van De Wever de rug toe.

De Wever wist zich op de verkiezingsochtend nog zeker van 30 procent, maar strandde tot zijn verbijstering – zijn gezicht in ‘Jambers in de politiek’ spreekt boekdelen – op 25 procent. Maar door het handige ‘nog nooit hebben zoveel Vlamingen voor het Vlaams-nationalisme gestemd’-narratief en zijn wekenlange onderhandelingen met een partij die hij voordien in uitwerpseltermen definieerde, spinde hij de nederlaag om tot een overwinning. De Vlaamse journalisten liepen blindelings in de val. Behalve Pauli schreef niemand over de fenomenale klap die Vlaanderens grootste partij incasseerde.

Di Rupo bezorgde zijn partij op 26 mei de slechtste verkiezingsuitslag ooit, maar camoufleerde dat met een staalhard ‘nooit stemde Wallonië zo links’-betoog en ging samenzitten met de PTB. Die PTB is even panisch voor regeringsverantwoordelijkheid als het Vlaams Belang en dus zochten Peter Mertens en Raoul Hedebouw verwoed naar de ‘het is niet links genoeg’-knop om snel weg te kunnen lopen. (Tom Van Grieken is leper, hij laat zich wegsturen zonder breukpunten te noemen).

De politieke hoofdrolspelers zijn nu al twee maanden bezig met de strategospelletjes die hen met een historische verkiezingsnederlaag opleverden en schuiven thema’s naar voren waar de kiezer lak aan heeft. Serieuze politici zwijgen beter over confederalisme als blijkt dat van de tien thema’s die de onderzoekers aan de kiezers voorlegden alleen ‘defensie’ het nog slechter doet dan ‘staatshervorming’. Serieuze politici zwijgen beter over retour-au-coeur-cadeaus als duidelijk is dat de volgende regering er een zal zijn van drastische besparingsoperaties.

Serieuze politici moeten de volgende vijf jaar tonen dat ze het vertrouwen waard zijn door te doen waarvoor ze zijn verkozen: behoorlijk besturen. Anders blijven er na de parlementsverkiezingen van 2024 geen serieuze politici meer over.

Naschrift

Deze tekst verscheen als column in De Tijd van 27 juli 2019.

Video Politician