Yeah, the doctors don’t know, but New York was killing me

Bunch of doctors coming round, they don’t know

That New York is killing me

Yeah I need to go home.

New York Is Killing Me, Gil Scott-Heron, I’m New Here, 2010

In New York reden vier op de tien metrotreinen drie jaar geleden met grote vertraging. En nu mogen New Yorkers een en ander gewoon zijn, dat pikten ze niet langer van de Metropolitan Transportation Authority (MTA). De crisis verhitte de gemoederen zo erg dat gouverneur Andrew Cuomo zich genoodzaakt zag de noodtoestand uit te roepen en ‘het dossier naar zich toe te trekken’. Gevolg: de metro liep helemaal vast. Kinderen kwamen te laat op school, en hun ouders op het werk. Schouwburgen en filmzalen zagen de bezoekersaantallen drastisch dalen. Wachtend op de metro werd gefluisterd dat de leiding van Carnegie Hall de optredens een halfuur opschoof omdat het klachten regende over schuifelende voeten van laatkomers. 

Train daddy

Cuomo panikeerde. Hij kon de Brit Andy Byford, die tussen 2012 en 2017 de metro van Toronto uit het slop haalde, overhalen de MTA te komen leiden. Hij moest de gelauwerde treinmanager, wijs geworden na eerdere ervaringen met politici, wel verregaande autonomie geven. In no time zette Byford zijn Fast Forward-plan op papier en op de rails, en nauwelijks twee jaar later reed al 80 procent van de New Yorkse metro’s en bussen klokvast. De New Yorkers vereerden Byford met het epitheton ‘Train Daddy’.

Op 23 januari hoorden die dankbare gebruikers tot hun verbijstering dat hun Train Daddy zijn ontslag had ingediend. ‘Het begin van het jaar is een goed moment om te vertrekken’, liet de van Britishness overlopende Byford optekenen. Maar alle ingewijden wisten dat hij de constante clashes met de bemoeizuchtige, micromanagende Cuomo moe was. Dat Cuomo met lede ogen moest aanzien hoe Byfords populariteit in New York olympische dimensies aannam, hielp niet. Cuomo had er niet beter op gevonden dan het MTA een herstructurering op te leggen die Byfords bevoegdheden sterk reduceerde.

De aandachtige mediavolger zal enige gelijkenis tussen dit wrange verhaal en de VRT-saga niet zijn ontgaan. Een CEO die een onberispelijk parcours loopt, wordt door zijn bemoeizuchtige, micromanagende voorzitter Luc Van den Brande (CD&V) via zijn handpop/minister Benjamin Dalle aan de deur gezet.

Het is een wijdverbreid stramien: politici gaan verstrikt in de Bermudadriehoek van ego, ideologie en hoogmoed voorbij aan alle principes van goed bestuur, drukken hun eigengereide plannen door en bruuskeren daarbij goed management en richten overheidsdiensten ten gronde. Gelukkig kenden we ook ministers zoals Eric Van Rompuy (CD&V), Bert Anciaux (destijds Spirit) en Sven Gatz (Open VLD), om ons maar te beperken tot ex-VRT-ministers, die zich voorbeeldig aan de regels van public governance hielden.

Hoongebaren

Politieke inmenging in overheidsmanagement vertaalt zich niet altijd in een dispuut tussen politicus en topambtenaar. Soms wordt een topambtenaar, die objectief ondermaats presteert, tegen alle logica in, in het zadel gehouden. Dezelfde Luc Van den Brande behield, als voorzitter van Technopolis, ook na een vernietigend rapport het vertrouwen in CEO Erik Jacquemyn, die erin geslaagd was het voltallige personeel tegen hem in het harnas te jagen. Ultiem moest Jacquemyn toch vertrekken. Van den Brande mocht blijven.

Toen tijdens de vorige Vlaamse regering berichten over misstanden, groeiende wachtlijsten en falend management in het Agentschap Integratie en Inburgering (Agii) de media bereikten, wees Liesbeth Homans (N-VA) alle aantijgingen met hoongebaren af. Ze bleef pal achter algemeen directeur en partijgenote Leen Verraest staan en bewoog hemel en aarde om een audit bij de instelling te vermijden. Ze kon niet verhinderen dat het Rekenhof een eigen onderzoek opende, waaruit bleek dat het Agii de doelstellingen niet haalde, met geld strooide en een totaal gebrek aan rekruteringsbeleid en strategie vertoonde. Ultiem moest Verraest toch vertrekken. Homans werd parlementsvoorzitter.

Maar of nu goed presterende overheidsmanagers worden buitengezet of -gepest of slecht presterende topambtenaren mordicus worden gehandhaafd, er is één constante vaststelling: het volk wordt slecht bediend.

Naschrift

Deze tekst verscheen in De Tijd van 8 februari 2020.

Tien jaar geleden nam Gil Scott-Heron zijn laatste album, I’m New Here, op. Hij stierf in 2011. Het was een briljante comeback voor de man die zichzelf bluesologist noemde, gek was van bluesy jazz en, samen met de Last Poets, voorloper was van wat rap zou worden (de Lamarschool weliswaar, niet de stupide gangsta rap). Tien jaar later komt We’re New Again uit, een jazz-versie van het slotalbum. Jazzdrummer Makaya Craven zette passende jazzklanken onder Scott-Herons bariton met onder andere samples uit de platen met Jalal Nuriddin van de Last Poets waarmee hij de cirkle rondde.