Of ik naar de studio wilde komen om mijn licht te laten schijnen over wat er allemaal anders zou kunnen uitzien nadat we met zijn allen corona uitgeziekt hebben, vroeg de lieve dame een paar dagen geleden. De amygdala van deze net 66-jarige, die niet zeker is of hij indien zwaar ziek wel aan het ademhalingstoestel wordt gelegd, legde mij meteen een formeel reisverbod op. Dat werd voor een keer niet tegengesproken door mijn prefrontale cortex, die me fijntjes verwees naar de column van Frederik Anseel. Die sprak zich terecht uit tegen het selecte groepje multi-inzetbare experts in de media, die, wat ook het thema van de dag is, menen dat ze hun niet zelden zelfingenomen en vooringenomen mening mordicus moeten verkondigen . En natuurlijk liet de frontale kwab zich de buitenkans niet ontglippen om te sissen: ‘Je zegt toch altijd dat je geen goeroe bent?

Als een expert volgens Anseel iemand is die 20 of 30 jaar lang elke dag besteed heeft aan één specifiek probleem, durf ik me wel een beetje bevoegd te noemen over organisatiecultuur en telewerk. Voor veel bedrijven en organisaties zal het niets veranderen. Als zelfs nu nog 10 procent van de werknemers die perfect thuis kunnen werken dat niet mag van de werkgever, weet je dat de controlecultuur nog welig tiert. Door dat koppige egocentrisme lopen de ouders en grootouders van de eigen werknemers een groter gevaar op sterfte door corona. Dat is voor een groot deel van onze managers nog geen reden om hun totale gebrek aan vertrouwen in hun mensen in vraag te stellen. Ik vrees dat werkgevers met dezelfde ingesteldheid, die met lange tanden toelaten dat mensen niet op kantoor verschijnen, zweren dat na de crisis van thuiswerk niets in huis komt.

Hopelijk ziet een grotere groep managers in dat thuiswerk grote voordelen heeft voor de maatschappij, de werknemer en de werkgever. Tegelijk dreigt het gevaar dat telewerksystemen opgebouwd worden vanuit de corona-ervaring. In weinig organisaties betekent thuiswerk dat je wekenlang geen voet zet in het bedrijfsgebouw, zoals nu het geval is. Uit de meeste onderzoeken blijkt dat mensen zich thuis beter kunnen concentreren omdat ze auditief en visueel minder afgeleid worden dan op kantoor. Maar de afgelopen dagen had drie vierde van de thuiswerkers de kinderen bij zich. Mogelijk was het voor veel mensen die voor het eerst aan telewerk deden onmogelijk fatsoenlijk te werken.

Daar komt bij dat mensen totaal onvoorbereid waren. Dat de plotse digitale overgang voor veel bedrijven grote technische problemen met zich meebracht, werd in deze krant uitvoerig belicht. Sommige thuiswerkers waren uren technisch werkloos. Het leidde bovendien tot een pak stress voor onervaren thuiswerkers, waar ze op kantoor geen last van hebben. Thuiswerk vergt meer zelfdiscipline en zelforganisatie en creëert twijfel. Doe ik wel genoeg? Doe ik het belangrijkste? Bedrijven die na een cultuurshift op flexibel werken overgaan, bereiden hun mensen daarop voor. Ultiem is het voor iedereen beter als de werknemer veel autonomie krijgt en niet constant de alwetende baas om raad moet vragen. Werknemers met een gerust gemoed hun eigen werk laten organiseren vereist veel tijd, opleiding en ondervinding.

Iets als corona komt één keer om de honderd jaar voor. Maar virologen wijzen erop dat we rekening moeten houden met een tweede coronagolf. Organisaties en bedrijven denken beter al na over een verstandig telewerkbeleid, zodat ze de volgende quarantaineperiode met minder productiviteitsverlies en in betere omstandigheden doorkomen. De overheid moet zich beraden over een degelijk flankerend beleid dat eindelijk afscheid neemt van het werkurentelraam. Een belastingvrije vergoeding van 126,94 (!) euro voor thuiswerk volstaat niet.

Naschrift

Deze tekst verscheen in De Tijd van 21 maart 2020.

Video I wasn’t prepared