The sky is gray

It’s like this everyday

The town is full of predators

That I’m turning into prey

Predator (feat. Styles P), Lloyd Banks, The Cold Corner 2, Mixtape, 2011

“Negen op de tien leerkrachten in het basisonderwijs zijn vrouwen. In het secundair onderwijs is dat zes op tien, lees ik. Ik word oud, denk ik. In de zestien jaar dat ik op de schoolbanken zat werd ik twee keer geconfronteerd met een vrouwelijke leerkracht. De onderwijzeres in het tweede leerjaar was er maar een paar maanden om een zieke onderwijzer te vervangen en toen er kort daarop een vacature kwam maakte ze geen kans. Niet dat ze het slecht deed, maar ze kon toch maar beter kinderen krijgen en thuis blijven. Dat ze eerst de interesse en daarna het peil in de klas spectaculair had doen stijgen, deed niet ter zake. In de Vrije Jongensschool van Zerkegem was in 1963 geen plaats voor een vrouw. En dat is jaren zo gebleven.

Ook op het college verschenen er alleen vrouwen in de klas als er moest worden schoongemaakt. En tijdens de vijf jaar rechten was er maar één van mijn 52 proffen een vrouw, de gevreesde Marthe Versichelen van het buisvak sociologie. In 1965 werd ze prof en was daarmee de eerste vrouw aan de Universiteit Gent die wist op te klimmen tot het gewoon hoogleraarschap.

Hoe zou de vrouw Marthe Versichelen gereageerd hebben op het “Advies van de commissie (seksueel)grensoverschrijdend gedrag aan de UGent”? Maar vooral, hoe zou de sociologe Marthe Versichelen gereageerd hebben op de virulente kritiek van opvallend veel  mannelijke proffen op het advies? Nu ja, op het globale advies zelf las ik geen enkele reactie. Het vitriool werd bovengehaald omwille van 18 woorden van het in totaal 6951 woorden tellende werkstuk en die stonden dan nog tussen haakjes: (zo wordt er naar gestreefd om maximaal te vermijden dat 1 op 1 gesprekken in afgesloten ruimtes plaatsvinden).

Misschien zou de sociologe Versichelen hun reactie niet echt wetenschappelijk vinden, maar eerder getuigen van misplaatst statusgevoel. Van haar leerde ik in 1973 niet alleen wat status betekende maar ook wat het doet met een mens. Als je het karakter van een mens wil leren kennen moet je hem status geven, zei ze. Toen had ik nog niet door dat het een versie van Abraham Lincoln’s beroemde gezegde over macht was.

De mannelijke proffen zuchtten dat ze in het advies voorgesteld werden als seksuele predidatoren. Als ze op oudejaarsavond door niet genoeg te prijzen politiemensen tegengehouden worden om te blazen, zullen ze hen zonder twijfel uitschelden voor vooringenomen idioten die in hen potentiële alcoholmisbruikers zien.

Ooit vroeg een prof me of in zijn vakgroep een sessie “hoe de taken verdelen” wilde verzorgen. Toen ik hem uitlegde dat de rollen en de rolverdeling (iedereen doet waar hij/zij het best in is) onderzocht zouden worden, en dus ook wie het hoofd/manager van de vakgroep hoorde te zijn, werd ik lieflijk de deur gewezen. Status en macht kunnen in de academische wereld moeilijk in vraag worden gesteld. Dat blijft ook uit het rapport. “Er is geen mogelijkheid om bottom-up commentaar te geven over het functioneren van de leidinggevende”, stellen de auteurs ervan vast.

Misschien zou de sociologe Versichelen de studente, laten we haar Sara noemen, die drie weken op onze FOD onderzoek verrichtte naar de gevolgen van onze werkwijze op de interne machtsverhoudingen aangespoord hebben om daar een doctoraat over te maken. Anders dan de Sara’s prof die haar net niet uitlachte toen ze met het voorstel kwam. Sara was geïntrigeerd door de bruuske daling in het aantal klachten over pesten in onze organisatie en had genoeg indicaties gevonden om de reden daarvan te vinden in de combinatie van het neerhalen van alle fysieke en veel machtsgerelateerde muren en het afschaffen van vaste werkplekken.

“Pesten begint met kleine misplaatste opmerking. Als dat gebeurt in een kantoortje met vier mensen kan dat escaleren, maar in een organisatie waar alles letterlijk zichtbaar is en waarin je je onmiddellijk kunt verplaatsen, blijft het bij die ene pestpoging. Dat wordt nog versterkt doordat de ambtenaren hun bazen kunnen evalueren.”, legde Sara me uit. Aan zoiets wetenschappelijks hebben de proffen die moordende kritiek hadden op de commissie Grensoverschrijdend Gedrag nog niet gedacht, gelet op hun emotionele uitval. Misschien zou de reactie evenwichtiger zijn als universiteiten de trend van vervrouwelijking in het onderwijs volgen. Nog maar een vierde van al onze proffen zijn vrouwen.

Overigens, met Professor Versichelen  had ik een nog een lang gesprek na het afleggen van mijn examen. Ik was haar laatste examinandus die dag. Ze had tijd, was erg ontspannen en zeer geïnteresseerd in de reactie van haar mannelijke collega’s op mijn uiterlijk. Toen had ik een haardos en een baard die me in staat stelde naakt op straat te komen zonder van exhibitionisme beschuldigd te kunnen worden. Het gesprek had plaats in een voor die tijd zeer eigentijdse omgeving: 1 op 1 in een afgesloten ruimte. Ik heb warme herinneringen aan het gesprek.

Maar een vriendin van me ontsteekt 43 jaar na datum, in no time in staat van uiterste woede wanneer ze herinnerd wordt aan haar onderhoud met een prof van het andere buisvak, economie, die van meisjes eiste dat ze jurkjes moesten dragen als ze bij hem examen aflegden. Misschien zijn haar gevoelens wel belangrijker dan die van proffen die niet als predatoren willen gezien worden en dat hoogstwaarschijnlijk ook niet zijn, maar door hun houding wel de omgeving creëren waarin de echte predatoren zich moeiteloos kunnen ontplooien.

Naschrift

Dit is de longread van de column die in De Tijd van 31 december 2016 verscheen.

De video van Lloyd Banks Predator: https://www.youtube.com/watch?v=sniDwNT-rmc

Precies een jaar geleden schreef ik op dezelfde plaats en over hetzelfde onderwerp mannelijke eigendunk en houding tegenover vrouwen: https://frankvanmassenhove.org/2016/01/17/hybris/